Arrogante top en te veel schulden nekten reisgroep Thomas Cook

Spanjaarden trachten meer dan 60 winkels in België te redden

De teloorgang van de reisgroep Thomas Cook veroorzaakte wereldwijd heel wat deining. Ook in ons land zijn er heel wat gedupeerden, zowel werknemers als klanten. Sommige Belgische werknemers hebben nieuwe houvast nu het Spaanse Wamos meer dan 60 reiswinkels van het Neckermann-merk wil open houden. Twee ervaren vakbondssecretarissen van ACV Puls, Patrick Van Holderbeke en Paul Buekenhout, geven hun kijk.

Ons Recht: De teloorgang van het 178 jaar oude Thomas Cook is te wijten aan onbekwaamheid van het management, overdreven arrogantie bij de raad van bestuur, een belabberde financiële situatie. Maar ook aan weersveranderingen, harde concurrentie van onlinespelers en lagekostenmaatschappijen, politieke onrust. Wat is jullie analyse van de oorzaken van het einde van Thomas Cook?

Patrick Van Holderbeke: “Zo ergens rond 2011 verkeerde Thomas Cook in een roes van grote ambities. Ze deden riskante overnames en wilden de volledige vliegtuigvloot vernieuwen. De liquiditeitspositie verslechterde als gevolg van minder gunstige marktomstandigheden. Het aantal reservaties liep enorm terug, en de aandelenkoers kelderde op de beurs. Thomas Cook had extra centen nodig en moest dus flink lenen bij de banken.”

“Die belabberde financiële toestand, die vooral te wijten was aan Groot-Brittannië, is de groep nooit te boven gekomen. Het werd een financieel zwaard van Damocles. Een aantal overnames draaide verkeerd uit. Ook bij de Belgische poot bleef dit alles niet zonder gevolgen, er werd diverse keren gereorganiseerd, met een verlies van tewerkstelling”.

Paul Buekenhout: “Via mijn contacten met het vliegend personeel van Thomas Cook, dat in november 2017 bij Brussels Airlines kwam, wist ik al langer dat Thomas Cook een zinkend schip was. Bij de luchtvaartactiviteit van Thomas Cook was al geherstructureerd in 2014, en dat had de nodige wonden geslagen. De directie had er beloftes gedaan in ruil voor inleveringen, maar die werden niet nagekomen, goed vergelijkbaar met wat er was gebeurd bij Brussels Airlines in 2012. Niet voor niets werden diverse rechtszaken aangespannen tegen Thomas Cook. Toen Brussels Airlines de luchtvaarttak overnam, was het Thomas Cook-personeel blij omdat er zo betere toekomstperspectieven kwamen. Ook al kan je zeker ook vragen stellen over de toekomstige evolutie van Brussels Airlines.”

Hoge bonussen

Ons Recht:  De top incasseerde in de voorbije vijf jaar nog meer dan 20 miljoen pond aan bonussen. Hoe is dat te rijmen met de slechte resultaten van de groep?

Patrick: “Een lastige vraag. Als we hierover vragen stelden aan de Belgische directie, kregen we nooit een fatsoenlijk antwoord. Ze zeiden wel dat er alleen in Groot-Brittannië zulke grote bonussen werden uitgekeerd. Als je het mij vraagt, hebben het slechte management, de bonussen en het verschuiven van liquide middelen naar de hoofdzetel allemaal mee geleid tot de slechte resultaten van de groep”.

Ons Recht: Een Belg speelt ook een prominente rol in het verhaal, Frank Meysman, de voorzitter van de raad van bestuur van de groep sinds 2011. Wat valt er te zeggen over zijn rol en aanpak?

Patrick: “Ik heb Meysman nooit ontmoet. Maar ik las wel hoe hij in de krant De Standaard toeterde dat hij prima werk had gedaan. Meysman ontkende iedere verantwoordelijkheid voor het debacle bij Thomas Cook. Eén brok arrogantie. Voor de werknemers die hun werk kwijt zijn, moet het veel pijn doen om zoiets te moeten lezen”.

Klanten

Ons Recht: Voor veel klanten van Thomas Cook, ook in België, was het faillissement een lelijke streep door de rekening. Wat is jullie kijk op de schade die zij hebben geleden en hoe die kan worden gecompenseerd? Wat mogen zij verwachten van het Garantiefonds Reizen?

Paul: “Iedere reiziger die schade heeft geleden, kan bij het Garantiefonds een claim indienen die normaal gezien zal worden ingewilligd. Zo is het ook verteld op een ondernemingsraad bij Brussels Airlines op 26 september”.

Patrick: “Ik sluit me hierbij aan. Als ik een beetje cynisch mag zijn: de klanten krijgen in principe alles terugbetaald. Zij komen er beter mee weg dan de werknemers die de dupe zijn van het faillissement. Als gevolg van het faillissement zullen de werknemers maar beperkte compensaties uitgekeerd krijgen”.

Inzet voor werknemers

Ons Recht: De tewerkstelling van 22.000 mensen in een reeks landen is nu weg, ook al zijn er ondertussen deals waardoor een aantal jobs mogelijk toch wordt gered. Hoe gaat de vakbond om met de gedupeerde werknemers, met name in België?

Patrick: “Wij proberen er zoveel mogelijk te zijn voor de werknemers, vooral op het hoofdkantoor dan. Het is ook heel belangrijk om duidelijk en gestructureerd te informeren en te communiceren. Mensen zitten immers met een pak vragen. Vanzelfsprekend is dat niet in een bedrijf met één hoofdkantoor en 91 reiswinkels, verspreid over heel België. Er zijn personeelsvergaderingen geweest, en we hebben ook een WhatsApp-groep. De massa e-mails van werknemers, vooral in de Neckermann-reisbureaus, trachten we vlot en snel te verwerken. En we doen ons best om niet-leden te overtuigen om aan te sluiten bij de vakbond”.

Ons Recht: Wat kunnen deze mensen nog verwachten van de curatoren?

Patrick: “De werknemers zullen van het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen maximaal 25.000 euro bruto kunnen ontvangen. Eerst moet er een schuldvordering worden opgesteld. Dat gebeurt bij de rechtskundige diensten van het ACV. We organiseren ook een speciale dag hierover bij het ACV in Gent. Leden kunnen bovendien altijd terecht in het ACV-dienstencentrum in hun streek. Het kan toch al gauw een jaar duren voor de gedupeerden hun centen te zien krijgen. In afwachting daarvan krijgen ze een voorlopige werkloosheidsuitkering”.

Ons Recht: Velen weten zelfs niet meer hoe ze nu moeten solliciteren omdat ze al zo lang in dienst waren?

Patrick: “Voor een deel van het personeel zal dat zeker kloppen. Nogal wat werknemers van Thomas Cook hebben een lange staat van dienst. Maar daarnaast is er ook een behoorlijke groep jongere personeelsleden”.

Ons Recht: De VDAB wil gedurende maximaal één jaar outplacement te organiseren voor de werknemers. Ook Forem en Actiris zullen dat vermoedelijk doen. Hoe zit dat juist?

Patrick: “Als vakbond hebben we hier zeker de nodige aandacht aan besteed. Er is al iemand van de VDAB uitgenodigd om op een personeelsvergadering het verhaal van outplacement te komen brengen. Ondertussen zijn de meeste data voor info-momenten in de verschillende provincies bekend en zijn er uitnodigingen verspreid”.

Spanjaarden van Wamos

Ons Recht: Even werd gehoopt op een doorstart in België, maar dat liep mis. Maar positief is dat de Spaanse reisorganisatie Wamos nu toch 62 van de 91 winkels van Thomas Cook/Neckermann in België wil redden. Zo zouden bijna 200 mensen toch nog een job hebben?

Patrick: “Wij hebben al een goed gesprek gehad met de nieuwe Belgische directie. De Spanjaarden willen er een positief verhaal van maken maar het wordt zeker geen simpele klus. Ze beginnen van nul, alles moet nog worden uitgewerkt. Dit zal nog wat onderhandelingstijd vragen”.
“Zeker is dat 62 shops zullen open blijven, onder de Neckermann-vlag. Wij hadden gevraagd om het personeel van die shops te kiezen op basis van objectieve criteria. Maar de nieuwe directie wil het aan de nieuwe leidinggevenden overlaten om hun teams zelf samen te stellen. Eerst wordt een nieuwe groep sleutelfiguren gekozen. Wie een job aangeboden krijgt in het nieuwe bedrijf, zal ook duidelijkheid krijgen over de loon- en arbeidsvoorwaarden om ja of neen te kunnen zeggen”.

“De mensen die een job aanvaarden, verliezen hun verbrekingsvergoeding en sluitingspremie. In de plaats krijgen ze wel een overbruggingskrediet voor de periode tussen het faillissement en de indiensttreding bij Wamos. Aan de werknemers geven we de raad om ook hiervoor langs te gaan bij de vakbond, want ook deze centen zullen komen van het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen”.
“Als vakbond achten wij het belangrijk dat het oude brutoloon behouden blijft. In het algemeen zal Wamos dit ook respecteren, op enkele uitzonderingen na. De jobs op het hoofdkantoor zullen inhoudelijk veranderen, met als gevolg dat de mensen daar een individueel voorstel zullen krijgen. Wie een aanbod krijgt, moet hoe dan ook goed informeren wat de voorwaarden zijn. Er moet klare wijn worden geschonken”.

Ons Recht: De Belgische winkels van Neckermann en Thomas Cook waren eigenlijk winstgevend. Maar ze betalen nu mee de prijs voor mismanagement en voor het laten wegvloeien van geld naar ‘Londen’, is dat een juiste inschatting?

Patrick: “Dat klopt inderdaad. Heel veel geld werd vanuit België naar Groot-Brittannië overgepompt zodat ze daar de putten konden vullen”.

Andere gewoonten

Ons Recht: Thomas Cook was, bij wijze van spreken, de koning van de pakketreizen. Maar jongeren lijken daar veel minder zin in te hebben. Zij organiseren hun reizen op andere manieren. Wat zijn de trends op dit vlak tegenwoordig?

Paul en Patrick: “Thomas Cook was een grote aanbieder van pakketreizen, net als concurrent TUI. Nu springt TUI in het gat dat is ontstaan, die groep kan er mogelijk van profiteren om de niet al te denderende financiële resultaten op te krikken. In België wilde TUI ook de buikriem aanhalen maar een bijzondere ondernemingsraad daar werd afgeblazen als gevolg van ‘de nieuwe ontwikkelingen op de markt’. TUI zal nu zijn huiswerk opnieuw moeten maken. Het is wel een feit dat jongeren nu anders reizen, wat zeker zijn effect heeft op de sector. Desondanks is er volgens mij nog altijd een stevige markt voor vakanties die in pakketvorm worden aangeboden, met name aan consumenten uit andere leeftijdsgroepen”.

Brussels Airlines

Ons Recht: Het verdwijnen van Thomas Cook heeft ook grote gevolgen voor anderen. Voor Brussels Airlines, voor erg veel hotels in allerlei landen, voor een reeks landen waar Thomas Cook veel toeristen naartoe bracht (Spanje, Griekenland, Turkije, Tunesië, de Caraïben, Gambia). Hoe gaat Brussels Airlines met dit debacle om?

Paul: “Het faillissement van Thomas Cook is zeker niet onopgemerkt voorbijgegaan bij Brussels Airlines. Logisch. In 2017 werd de luchtvaartactiviteit van Thomas Cook overgenomen als aanvulling bij de vloot van Brussels Airlines. De chartervluchten waren een welkome bron van inkomsten, ze hielpen om het vluchtschema van Brussels Airlines te optimaliseren en de verliezen op sommige vluchten te compenseren”.
“Thomas Cook vertegenwoordigde 10% tot 15% van het volledige netwerk van Brussels Airlines, dat moet nu toch wel even anders worden bekeken. Sinds begin juli zit Brussels Airlines niet meer onder Eurowings en staat het meer op eigen benen; er loopt al een reboot-plan om de maatschappij opnieuw rendabeler te maken, overeenkomstig de maatstaven van het moederbedrijf Lufthansa. Het bedrijf moet meer winst maken. Ironisch genoeg werd daarbij gerekend op de vluchten voor Thomas Cook, en die vallen nu weg. Brussels Airlines zal zijn netwerk dus nog grondiger moeten herdenken”.
“Het is nog wat koffiedik kijken maar ik verwacht me toch aan een grondige reorganisatie. Met het reboot-plan worden niet alleen de werknemers op de grond geviseerd, ook het vliegend personeel zou gevolgen kunnen ondervinden. Het is dus uitkijken geblazen. De vakbonden volgen de situatie op de voet”.