Eindelijk afgestudeerd. Geen ‘papers’ meer om af te werken of dikke cursussen om achter je kiezen te duwen. Je bent op zoek naar je eerste job. Of misschien heb je ondertussen je eerste arbeidscontract al ondertekend. Welk loon mag je verwachten? En hoe zit het met extralegale voordelen zoals een bedrijfswagen, een laptop, een gsm? Wat moet jij weten over je loon? En waarmee moet je rekening houden? We zetten het graag voor jou op een rij.
Wat is loon?
Loon is wat je als werknemer krijgt in ruil voor het werk dat je levert. Het kan gaan om de puur financiële elementen: het uurloon, het week- of maandloon, aangevuld met je vakantiegeld, 13de of 14de maand of misschien zelfs een bonus aan het einde van het jaar. Je loon kan vast zijn of veranderlijk. In het laatste geval verdien je dan geld in functie van de geleverde resultaten of prestaties.
In je loonpakket kunnen ook niet-financiële componenten zitten. Bijvoorbeeld extralegale voordelen zoals een bedrijfswagen, een laptop of gsm, een groepsverzekering of hospitalisatieverzekering, kortingen bij de aankoop van producten of diensten, de mogelijkheid om gebruik te maken van kinderopvang, strijkdiensten, een fitnesszaal.
Vraag bij je sollicitatie welke loonelementen deel uitmaken van het totale loonpakket dat de werkgever geeft.
Wat is het verschil tussen bruto- en nettoloon?
Het brutoloon is het loon dat in het arbeidscontract wordt overeengekomen tussen de werkgever en de werknemer. Op het brutoloon wordt geld afgehouden voor de sociale zekerheid. Door deze sociale bijdragen te betalen helpen we met zijn allen om vervangingsuitkeringen en aanvullende uitkeringen te financieren. Een vervangingsuitkering krijg je bijvoorbeeld als je je werk verliest, ziek wordt of met pensioen gaat. Bij aanvullende uitkeringen kan je denken aan centen om medische verzorging en geneesmiddelen terug te betalen en aan kinderbijslagen.
Als werknemer betaal je een zogenaamde RSZ-bijdrage van 13,07 procent. Dit bedrag wordt elke maand door de werkgever van het brutoloon afgehouden. De werkgever stort deze centen door naar de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid.
De werkgever betaalt ook de zogenaamde werkgeversbijdrage aan de RSZ. Die bijdrage verschilt naargelang de grootte van de onderneming en het statuut van de werknemer.
Het nettoloon is het bedrag dat je als werknemer krijgt na aftrek van de 13,07 procent werknemersbijdrage voor sociale zekerheid en van de bedrijfsvoorheffing op het brutoloon. De bedrijfsvoorheffing is de belasting die elke maand wordt afgehouden van je loon. Ze wordt berekend op het belastbare brutoloon. Je moet dit zien als een voorafbetaling voor je belastingen.
Het nettoloon is dus wat je overhoudt als je het brutoloon vermindert met de werknemersbijdrage voor de RSZ en met de bedrijfsvoorheffing. Dit nettoloon is het bedrag dat je als bediende aan het einde van de maand krijgt als effectief loon.
Bestaat er zoiets als een gegarandeerd minimumloon?
De minimumlonen worden in België niet bepaald door de wet. Ze worden afgesproken in collectieve arbeidsovereenkomsten of cao’s, die tot stand komen in paritaire comités. In een paritair comité overleggen en onderhandelen vakbonden en werkgevers met elkaar. Een paritair comité is bevoegd voor een sector of subsector zoals de voedingsindustrie, de socioculturele sector, de banken.
Je loon kan in elk geval niet lager zijn dan het gewaarborgd minimum maandinkomen (GGMMI) van de Nationale Arbeidsraad. Dit GGMMI is niet hetzelfde als een minimum maandloon. In het GGMMI zitten immers ook bepaalde sommen die in de loop van het jaar worden uitbetaald. Zo worden bijvoorbeeld een eindejaarspremie of dertiende maand mee in aanmerking genomen om na te gaan of het GGMMI wordt gerespecteerd.
Het GGMMI voor werknemers van 18 jaar bedraagt 1.562,59 euro (bruto). Voor werknemers die al minstens 12 maanden anciënniteit hebben in de onderneming én minstens 20 jaar oud zijn bedraagt het GMMI 1.622,48 euro (bruto).
Wil je weten wat jouw werkgever minimaal moet betalen? Dan moet je nagaan welke minimumlonen van toepassing zijn in je sector. En die worden bepaald door het paritair comité. Je vindt de minimumlonen op www.minimumlonen.be. Vraag zo nodig bij je sollicitatie ook na onder welk paritair comité de onderneming valt.
Kan je onderhandelen over de hoogte van je loon?
Als de werkgever betaalt op basis van een loonbarema heb je weinig of geen ruimte om te onderhandelen. Je kan dan proberen om aan te tonen dat je al bepaalde relevante ervaring hebt die moet worden meegenomen om je instaploon te bepalen (bijvoorbeeld op basis van de studentenjobs of werkstages die je hebt gedaan of ervaringen bij vorige werkgevers). Maar in zulke systemen liggen de lonen en ook de opslagen meestal vast. Er is weinig of geen ruimte om te negotiëren. Maar je bent wel zeker van het loon dat je zal krijgen!
Als de werkgever betaalt op basis van een loonvork of als hij de loonhoogte sterk laat bepalen door de markt, heb je meestal wat meer ruimte om te onderhandelen.
Hoe weet je of je een correct loon ontvangt?
Ga na of de sectoraal overeengekomen minimumlonen worden gerespecteerd. Je kan de minimumbarema’s per sector raadplegen op www.minimumlonen.be of opvragen bij je vakbond.
Vraag na of er in de onderneming wordt beloond op basis van een barema of loonvork en de loonafspraken zijn vastgelegd in een ondernemingscao. Informeer bij de personeelsdienst en/of de vakbondsafgevaardigden in de onderneming of je loon overeenkomt met de loonschalen of loonvorken die op ondernemingsvlak werden vastgelegd en geldig zijn voor de collega’s die dezelfde of een vergelijkbare job doen.
Ga ook na of het loon voor jouw job marktconform is. Betalen vergelijkbare bedrijven voor dezelfde job een gelijkaardig loon? Of word je, in vergelijking met de markt, beter of slechter betaald?
Bij de LBC-NVK kunnen we je informeren over de sectorale minima, de loonschalen die van toepassing zijn in de onderneming en de marktconformiteit van je loon. Op basis van een aantal parameters berekenen we een startersloon voor jou. Je kan online een formulier invullen op www.lbc-nvk.be of via www.startersloon.be
Hoe bepaalt de werkgever jouw loon?
De werkgever kan gewoon de minimumlonen van de sector volgen. Maar in heel veel bedrijven wordt een eigen loonbeleid ontwikkeld en wordt een hoger loon betaald. In grote lijnen zijn er 3 types van verloning die worden toegepast:
De werkgever betaalt je loon op basis van het barema dat in de onderneming van toepassing is:
een barema is een loontabel waarin je kan aflezen hoeveel loon je krijgt op basis van de functie die je uitoefent en op basis van je ervaring of anciënniteit in de onderneming of sector. Het loon dat je krijgt ligt dan vast. In de loontabel is ook bepaald wanneer je opslag krijgt (bijvoorbeeld elk jaar of om de twee jaar) en hoe groot die opslag zal zijn. Werknemers in een zelfde functie en met een gelijk aantal jaren ervaring of anciënniteit krijgen hetzelfde loon. De periodieke opslag is voor elke werknemer gegarandeerd.
De werkgever hanteert een loonvork:
wanneer er met zo’n vork wordt gewerkt, is er een minimum- en maximumloon per functie of functiegroep bepaald. Wie start, begint meestal tegen het minimumloon van de vork. Als je relevante ervaring kan aantonen, kan de werkgever je tegen een hoger instaploon laten starten. Hoe je evolueert tussen minimum en maximum van de vork hangt af van je vaardigheden, prestaties en de geleverde resultaten. Wie goed presteert, kan sneller groeien. Wie minder goed presteert, zal trager groeien. Of je een opslag krijgt en hoe groot die zal zijn is afhankelijk van het beschikbare loonbudget en de beoordeling door je leidinggevende/werkgever. Opslagen zijn niet gegarandeerd. Ze moeten letterlijk elk jaar worden verdiend.
De werkgever bepaalt je loon op basis van marktvergelijking:
je werkgever gaat na wat ‘de markt’ betaalt voor een vergelijkbare functie en ervaring en bepaalt op basis van de markt de hoogte van je loon. De vergelijking gebeurt op basis van salarisenquêtes en marktvergelijkingen. Naargelang de regio en de sector waarin je gaat werken kan je loon hoger of lager zijn. Maar natuurlijk nooit lager dan het sectoraal bepaalde minimumloon. De werkgever beslist zelf waar hij zich wil positioneren in die markt. Soms zal hij niet meer maar ook niet minder willen betalen dan de concurrentie. Soms zal hij eerder lage lonen willen bieden omdat er een groot aanbod aan arbeidskrachten is voor een bepaalde job. En soms zal hij hogere lonen willen geven, bijvoorbeeld om de beste kandidaten te kunnen strikken.
Ook in dit systeem zijn opslagen niet gegarandeerd. De markt bepaalt of je loon nog marktconform is of kan worden aangepast.
Auteur: Diane Pardon |Foto: Adobestock