Mgr. Luc Van Looy: “Wie van ons is hier écht een wereldburger?”

Bisschop van Gent ziet veel villa’s en mooie huizen met grote hagen rond

“Bij mensen in armoede staat de deur altijd open, zij delen altijd. Hier zie je grote hagen rond onze villa’s en fraaie huizen. Broederlijkheid en solidariteit zijn vaak ver te zoeken. Wie van ons is hier écht een wereldburger? Veel Belgen reizen de halve planeet af, maar trekken zich verder niets van de wereld aan.” Dat zegt mgr. Luc Van Looy, de bisschop van Gent, in een exclusief interview met Ons Recht.

Paus Franciscus pleit uitdrukkelijk voor gastvrijheid en menselijkheid tegenover vluchtelingen en migranten. “Hij heeft gelijk als hij stelt dat we in Europa vreselijk tekort schieten op het vlak van gastvrijheid en menselijkheid”, zegt mgr. Van Looy. “In het bisdom Gent doen we inspanningen. We zoeken mee naar woningen voor vluchtelingen, en we hebben ook geholpen om Syrische gezinnen naar ons land te evacueren, christenen en anderen.”
“Ik rij geregeld rond met de auto, en zie in zowat alle dorpen heel fraaie huizen. Prima. Maar waarom sputteren sommigen dan zo tegen als er wordt gepleit voor openheid en menselijkheid tegenover vluchtelingen? We kunnen het tij alléén keren als we met een juiste pedagogische aanpak de bevolking trachten bewust te maken. Via kerken, vakbonden, verenigingen. We moeten mensen opvoeden om er echte wereldburgers van te maken.”
“Ik vind de vluchtelingenkwestie hemeltergend”, stelt de bisschop. “We kunnen toch geen mensen of gezinnen, die hier al lang verblijven, zomaar terugsturen? Wereldwijd zouden we ook genoeg middelen moeten kunnen vrijmaken om te zorgen voor jobs in de landen van herkomst.”

“Voor vluchtelingen zonder papieren moeten we ijveren voor een systeem van regularisaties dat door de bevolking wordt aanvaard. Racisme dient uitgebannen. We moeten streven naar solidariteit en broederlijkheid. De bevoegde overheid moet ook haar verantwoordelijkheid nemen. Maar dat moet ze doen op een manier die een klimaat van solidariteit en broederlijkheid mogelijk maakt. Al te vaak zien we precies het tegendeel gebeuren.”
“De berichtgeving in de media is soms problematisch. Zo wordt een pessimistische visie in de hand gewerkt, en dat is niet goed. We hebben een ploeg van professionelen nodig die de bevolking goed voorlicht zodat er meer ruimte kan komen in de harten van velen.”

Gesloten centra zijn voor de bisschop niet de juiste weg. “Dat doet denken aan criminelen, maar de meeste mensen zonder papieren zijn niet crimineel. Zij hebben niets misdaan. Ze zijn alleen gaan lopen voor oorlogen of voor een gebrek aan perspectieven in hun eigen land.”

Salesianen

Luc Van Looy behoort tot de salesianen van Don Bosco die zich inzetten voor kwetsbare jongeren en ook scholen runnen. “Typische salesianen praten dikwijls over Don Bosco, die een grote invloed had op hun werk. De mensen zeggen dat ik als bisschop zelden of nooit over Don Bosco spreek. Maar ze merken wel dat ik een salesiaan ben, zoiets kan je niet wegsteken.”

Dienstbare Kerk

Ons Recht: Paus Franciscus pleit voor een Kerk die ‘niet alleen met zichzelf bezig is maar dienstbaar in de samenleving staat’?

Mgr. Van Looy: “In de afgelopen 30 jaar kwam de Kerk veel meer tot het besef dat ze zich dienstbaar moet maken voor armen. Al voor de komst van Franciscus was er een sterk besef dat we eenzaamheid en armoede moesten bestrijden. Ook ecologische waarden verdienen te worden verdedigd. In de Kerk draait alles rond liturgie, verkondiging en diaconie of dienstbaarheid. Die dienstbaarheid was lange tijd ondergeschikt maar nu is ze de ‘harteklop’ van de Kerk. We zijn dit op de eerste plaats aan het zetten, ook een kwestie van geloofwaardigheid. Dat spreekt heel wat jongeren aan.”
“Toen ik twaalf jaar geleden op scholen ging spreken, werden mijn woorden meer dan eens weggelachen. Nu merk ik veel nieuwsgierigheid. Leerlingen weten veel minder dan vroeger over de Kerk, zijn curieus en stellen vragen. Er is ook een kleine maar groeiende groep van jongeren die niet per se naar de mis gaan maar zich wel engageren. En een behoorlijk aantal jongeren trekt naar plaatsen als Lourdes, Rome en Assisi.”

Stem in het debat

Ons Recht: Laat de Kerk in het maatschappelijke debat wel genoeg van zich horen?

Mgr. Van Looy: “We werken goed samen met artsen, professoren, psychiaters, sociaal werkers, opvoeders. Zij laten de christelijke stem in het maatschappelijke debat klinken. Voor bisschoppen of priesters is het niet zo makkelijk om in de krant aan het woord te komen. Soms vragen ze me wel voor Van Gils & Gasten of Terzake, maar ik ga daar bewust nooit met het vingertje zwaaien, dat is niet meer van deze tijd. In debatten over abortus, euthanasie, de zondagsmis op tv trachten wij leken te mobiliseren. Hoe dan ook is het belangrijk om de stem van het evangelie te laten klinken op het publieke forum.”
“Of wij te braaf zijn? Misschien nuanceren we te veel. Maar het is geen goeie strategie om je vast te bijten in felle uitspraken van deze of gene politicus. Voor ik in het openbaar iets zeg, toets ik eerst af bij iemand die de media kent. Zo zijn we tot ons standpunt over abortus gekomen, maar mogelijk was dat te genuanceerd. Met scherp schieten is niet onze stijl.”
“Als het over armoede gaat, staat onze deur wijd open. We moeten armen valoriseren en vooral daden stellen. Als het moet ook woorden spreken. Bij mij staan er dagelijks armen aan de deur, en niet om 5 euro te vragen. Telkens zoeken we dan naar oplossingen in samenspraak met verenigingen en in onze netwerken. Ons bisdom vangt ook 4 of 5 vluchtelingengezinnen op; ik ken die mensen, en dat doet deugd.”

Staken bij Ryanair

Ons Recht: Bij de lagekostenmaatschappij Ryanair staken ze voor correcte loon- en arbeidsvoorwaarden en een fatsoenlijk personeelsbeleid. Hoe denkt u daarover?

Mgr. Van Looy: “In het geval van Ryanair en gelijkaardige maatschappijen heb ik me wel vaker afgevraagd of ze tegen die lage tarieven zouden kunnen blijven werken. Ook zulke bedrijven moeten de nationale en Europese regels naleven. Zij ontnemen bepaalde rechten aan hun werknemers, en dat kan niet.”
“Persoonlijk ben ik een voorstander van het stakingsrecht. Maar we moeten er ook blijven over nadenken. Is het bijvoorbeeld in orde dat een kleine vakbond bij het spoor soms het hele land kan lamleggen? Hoort dat bij het doel van het stakingsrecht? Ik stel me daar vragen over.”
“De Kerk heeft een sociale leer, maar die heeft lang onder het stof gelegen. Wij willen daar verandering in brengen. Een speciale werkgroep is aan het bekijken hoe we die sociale leer een betere plaats kunnen geven binnen de Kerk. Er zijn plannen voor een studiedag. Die zal bijvoorbeeld gaan over werknemersrechten, jobs voor jongeren, armen die hun rechten opeisen. Op dit vlak hebben we heel wat contacten met Caritas en Broederlijk Delen.”

Misbruikschandalen

Ons Recht: De schandalen rond kindermisbruik hebben de Kerk zwaar beschadigd. Zelf werd u aangevallen in verband met een oude priester die feiten had gepleegd en naar Rwanda wilde gaan?

Mgr. Van Looy: “Die priester is meteen geschorst. We hebben ook de Rwandese ambassade aangesproken om ervoor te zorgen dat hij een formeel inreisverbod kreeg. En we hebben het dossier, zoals het hoort, overgemaakt aan Rome.”
“Toen het thema kindermisbruik in de Kerk hier erg actueel werd in 2010, hebben we met de bisschoppen constant vergaderd. We overlegden ook met experts uit het strafrecht, tot we uiteindelijk twee leken vonden die ons konden helpen. Samen met hen bepaalden we ons standpunt en verwoordden we dit in twee documenten. Die documenten inspireren nu zelfs sport- en jeugdbewegingen in de manier waarop zij met het probleem omgaan.”
“Als ik een klacht ontvang, neem ik meteen contact op met het gerecht. Een medewerker gaat in mijn naam het gesprek met het slachtoffer aan. Als het mogelijk is, doe ik dat ook zelf. Een speciale commissie zoekt naar de juiste aanpak van iedere situatie. En die methode werkt. Vanuit wereldwijd perspectief vind ik het een zegen voor de Kerk dat deze etterbuil is opengebarsten. We moeten elke doofpotstrategie trachten te vermijden. We houden contact met slachtoffers en daders, want we mogen niemand uitsluiten.”

Gehuwde priesters

Ons Recht: Wat moet er gebeuren met het priestercelibaat?

Mgr. Van Looy: “Ik link het celibaat niet aan de pedofiliedossiers. Ik heb er altijd voor geijverd om gehuwde mannen priester te kunnen laten worden. Een aantal gewezen Anglicaanse priesters en ex-dominees, die getrouwd zijn, werkt nu als katholieke priester. Ik zie de Kerk groeien naar een situatie waarin gehuwde mannen gewoon priester kunnen worden. Ze moeten dan wel op zeker moment kiezen voor een leven als celibatair of een leven als gehuwde geestelijke. Voor zover ik kan inschatten, denken alle bisschoppen in België in dezelfde zin.”