Studiejaren afkopen voor pensioen: hoe werkt het juist?

Voorzichtigheid is geboden

Sinds 1 december 2017 kunnen alle werknemers, zelfstandigen en ambtenaren met een diploma hoger onderwijs sommige van hun studiejaren afkopen, om zo later een hoger pensioen te krijgen. Hoe werkt het? Ons Recht legt het even uit.

Studiejaren kunnen afkopen is niet nieuw voor werknemers. Voordien was het al mogelijk om sommige studieperiodes, de voorbereiding van een doctoraatsthesis en stages in te brengen voor het pensioen; weliswaar binnen de 10 jaar na het einde van de studie.
Voor de nieuwe regeling komen alleen diplomajaren in aanmerking. Bisjaren zijn uitgesloten. Er kan bovendien maar één enkel diploma worden afgekocht. Dit omvat het einddiploma (bijvoorbeeld een master) en alle voorgaande diploma’s na het secundair onderwijs (bijvoorbeeld een bachelor) die nodig waren om het einddiploma te behalen.

Hoeveel kost het?

Afkopen is nu op elk ogenblik mogelijk zolang de aanvraag gebeurt voor de startdatum van het pensioen. Het tijdstip van de regularisatieaanvraag bepaalt wel de hoogte van de bijdrage die je betaalt. Wie binnen de 10 jaar na de studies of het behalen van het doctoraat of de beroepskwalificatie afkoopt, betaalt 1.500 euro per studiejaar (een bedrag dat wordt geïndexeerd). Je kan dan ook studiejaren voor de 20ste verjaardag afkopen. Is op 1 december 2017 de termijn van 10 jaar verstreken, dan betaal je toch 1.500 euro als je afkoopt binnen een overgangsperiode die start vanaf 1 december 2017 en die loopt tot 30 november 2020. In dat geval kan je alleen jaren na de 20ste verjaardag afkopen. Betaal je meer, dan kunnen de voorafgaande jaren ook worden afgekocht. Na het verstrijken van de 10-jarige periode èn vanaf 30 november 2020 zal de bijdrage duurder worden naarmate je pensioen nadert. Alle jaren die aan de vereiste voorwaarden voldoen, kunnen dan worden afgekocht.
Het bedrag is fiscaal aftrekbaar tegen het marginaal tarief. Dat is het belastingtarief op de hoogste inkomensschijf in de personenbelasting. Daardoor zal je netto minder betalen. De federale pensioendienst levert hiervoor een fiscaal attest af.

Wat levert dit aan extra pensioen op?

Per afgekocht studiejaar krijg je als alleenstaande jaarlijks 266,67 euro bruto pensioen extra. Het gaat om 333,33 euro als je een gezinspensioen geniet. Hoeveel dit netto oplevert is afhankelijk van het inkomen van je partner, het toegepaste belastingtarief, het aantal jaren dat je verwijderd bent van je pensioen en uiteraard hoe lang je kan genieten van je pensioen. En daar zit de moeilijkheid want een aantal van deze elementen heb je niet in de hand en kan je zelf niet inschatten. In sommige gevallen levert een regularisatie geen enkel nettovoordeel op voor het pensioen. En wat als de spelregels in de loop van de jaren veranderen en je daardoor op termijn toch je pensioenvoordeel verliest? Ministers blinken uit in het nemen van zulke maatregelen. Voorzichtigheid is dus geboden.
Wie via zijn werkgever een aanvullend pensioen opbouwt, doet er goed aan om ook de gehanteerde pensioenformule te checken. Studiejaren afkopen kan in sommige gevallen resulteren in een lager aanvullend pensioen. Er bestaan namelijk pensioenplannen waarbij het reële wettelijke pensioen in mindering wordt gebracht van het aanvullend pensioen. In zo’n geval zal de stijging van het wettelijk pensioen een lager aanvullend pensioen geven. Zulke plannen zijn eerder beperkt in aantal en worden vandaag in die vorm niet meer afgesloten. Toch doe je er goed aan dit even te controleren.
Studiejaren afkopen heeft alleen invloed op het pensioenbedrag. Je kan hiermee geen extra loopbaanjaren verwerven om bijvoorbeeld sneller met vervroegd pensioen te gaan.
De regularisatie is mogelijk voor pensioenen die ten vroegste starten op 1 december 2018.