Dat politici middenveldorganisaties willen terugdringen is niet nieuw. Al decennialang worden vakbonden, mutualiteiten, ngo’s en culturele organisaties steeds meer uit de politieke besluitvorming weggefilterd – met hier en daar nog een schaamlappende adviesvraag.
De plaats van het middenveld wordt ingenomen door een onoverzichtelijk kluwen van ingehuurde consultants en aan het gezichtsveld onttrokken gedetacheerden. Hun adviezen genieten de voorkeur boven organisaties die diepgeworteld en fijnmazig in de samenleving opereren, en boven ambtenaren in dienst van de overheid met kennis van zaken. De nieuwe piste is aanzienlijk duurder, maar minder lastig voor beleidsvoerders. Dat het leidt tot keuzes die minder gedragen worden door de bevolking, lijkt geen issue.
Tegelijk wordt de democratie bedreigd door juridisch vrije interpretaties van sommige rechters. Hun uitspraken over grondrechten als actievoeren en staken neigen naar een puur economische lezing. Het europees comité voor sociale rechten veroordeelde al de eenzijdige verzoekschriften waar werkgevers en justitie zich van bedienen. Ook het federaal instituut voor de rechten van de mens maakt zich terecht zorgen over de belgische praktijken. Maar belgië gaat verder op de ingeslagen weg.
Acties van greenpeace en bij delhaize worden via eenzijdige verzoekschriften aan banden gelegd. Bij delhaize worden vakbondsmensen zelfs van de weg geplukt, nog vóór ze op de plaats van de actie komen. Daar krijgen ze een actieverbod opgelegd, afgeleverd door een deurwaarder, ondersteund door de politie. Minister verlinden van binnenlandse zaken relativeerde deze praktijk en stelde dat deurwaarders moeten beschermd worden. Maar die bescherming geldt blijkbaar niet voor rechtmatig actievoerende werknemers. Justitieminister van quickenborne ging zelfs nog een stapje en wil sancties opleggen aan mensen die zich ‘misdragen’ bij acties. Betogen en staken staat nochtans niet gelijk aan geweld. Waar eindigt het? De hoge raad voor justitie beoordeelde dit wetsontwerp negatief. Maar of het beest daarmee terug in zijn hok zit, is maar de vraag.
Langzaam zinken we zo weer wat dieper weg in een gevaarlijk moeras van populisme en verrechtsing. Dergelijke wetsvoorstellen hollen de democratie uit en zijn een voedingsbodem voor onverdraagzaamheid.
Als vakbond blijven we opkomen voor sociale rechtvaardigheid. We laten ons de mond niet snoeren om die idealen te bewerkstelligen. Het recht om actie te voeren is een mensenrecht dat we met klem blijven verdedigen. Ook in het stemhokje volgend jaar.
Standpunt: Stefaan Decock | Afbeelding: Dries Luyten