Op een (veel te) warme 23 oktober trokken zo’n dertigduizend mensen door Brussel om op te komen voor het klimaat. De mars was een initiatief van de Klimaatcoalitie, die het ACV en meer dan 90 andere organisaties verenigt rond klimaatrechtvaardigheid. Ook de groene vakbond was dus aanwezig op de mars. Maar het vakbondsengagement rond milieu en klimaat gaat verder dan dat. Fien Vandamme, ACV-specialist rond milieu en klimaat, zet de thema’s systematisch op de vakbondsagenda.
Is het klimaat wel een ‘echt’ vakbondsthema?
VANDAMME: “Hoewel een thema als milieu of klimaat soms een vreemde eend in de bijt lijkt tussen de meer gevestigde waarden van het vakbondswerk, is het niet moeilijk om bruggen te slaan. Duurzaamheid is belangrijk! Kijk maar naar de huidige energiecrisis! Bedrijven die al investeerden in hernieuwbare energie, voelen die nu minder. Milieu-investeringen zijn dus goed voor de economie. Ook opleidingen voor werknemers, een thema waar we als vakbond constant voor ijveren, hebben een impact. Een goed opleidingsbeleid helpt werknemers om zich voor te bereiden op de vergroening van de economie. Duurzaamheid gaat ook over mobiliteit en dus het wagenpark. Het hangt samen met werkzekerheid. Een bedrijf dat een omgevingsvergunning niet serieus neemt, speelt met de jobs van werknemers. We merkten afgelopen zomer wat droogte en laagstaande rivieren kunnen doen met een economie. Dit soort zaken tonen duidelijk aan dat klimaat ook belangrijk is binnen het vakbondswerk.”
Hoe zet je klimaatambitie in de praktijk om binnen een onderneming?
VANDAMME: “Elk bedrijf is uniek en kan op een eigen manier zijn steentje bijdragen. Het is dus maatwerk. Het kan gaan over een veilige fietsenstalling om collega’s te motiveren om met de fiets te komen, of over streven voor waterdoorlatende parkeerplaatsen bij de heraanleg van een parking. Of je kan als bedrijf de biodiversiteit van de omgeving verbeteren door meer groen te voorzien. Zo zijn er heel wat terreinen waarop je kan werken.”
“Een bedrijf dat het klimaat niet ernstig neemt, speelt met de jobs van werknemers”
Zijn er al veel bedrijven waar het ACV met dit thema aan de slag ging?
VANDAMME: “Alleszins nog niet genoeg. “Er zijn zeker al heel wat mooie voorbeeldwerkingen te noemen, maar dat aantal mag gerust een pak hoger liggen. Vakbondsvertegenwoordigers hebben natuurlijk heel wat taken en verantwoordelijkheden, dus het is niet altijd vanzelfsprekend om dit thema er ook bij te nemen. Toch zijn ook kleine stappen erg belangrijk. Zo werkten Belfius-militanten al langer rond dikketruiendag. Ze koppelden daar een inzamelactie aan die zo goed liep dat ze graag nog een stap verder wilden gaan. Uiteindelijk groeide de dikketruiendag een tijdlang uit tot een wekelijkse Sustainable Friday waarop de verwarming een graadje lager ging. Op het einde van die periode evalueerden ze samen met de werkgever de impact. Toen bleek dat niet alleen de factuur naar beneden ging, maar het leverde ook heel wat nieuwe inzichten op over het verwarmen van zo’n grote gebouwen. De dikketruiendag resulteerde dus in een structureel ecologisch energiebeleid in de gebouwen.”
Werkt het ACV rond dit thema samen met andere partners?
VANDAMME: “Er zijn intersyndicale klimaatwerkingen binnen ieder gewest. Daarnaast kunnen we rekenen op heel wat organisaties om kennis uit te uitwisselen. We zijn ook partner van Reset Vlaanderen. Die organisatie probeert vakbonden, milieuorganisaties en armoedeorganisaties rond de tafel te krijgen om samen het klimaat in Vlaanderen op de agenda te krijgen. Dat doet ze door informatie te verstrekken, en ook via projecten als De Nieuwe Samenzweerders. Dat is een begeleidingstraject voor werknemers om in hun bedrijf stappen te zetten naar duurzaamheid. Ook enkele vakbondsvertegenwoordigers van het ACV werkten hieraan mee. Het helpt stappen zetten in de richting van een milieubewust bedrijfsbeleid.”
Als we naar het ruimere plaatje kijken: zijn het wel de kleine vissen die de klimaattransitie moeten dragen?
VANDAMME: “Er moeten op elk niveau veranderingen komen om het klimaat te redden, dat is zeker. Nationaal en internationaal zijn daar tal van afspraken en beloftes rond gemaakt. Daar hangt natuurlijk ook een prijskaartje aan vast, maar dat mag niet terecht komen op de zwakste schouders. Het moet een eerlijke verdeling zijn. In vakbondsmiddens is daarom de term rechtvaardige transitie ontstaan. We hebben alleen baat bij sterke en ambitieuze klimaatplannen als die ook op sociaal vlak goed doordacht zijn. Niemand mag uit de boot vallen.”
Auteur: Sofie Van Der Vreken | Illustratie: Davien Dierickx