Stijging van de winkelprijzen geeft ook je loon een duwtje in de rug

In januari zien heel wat werknemers hun loon groeien. Een cadeautje van je werkgever? Nee, wel het resultaat van lange vakbondsonderhandelingen. Door de index wordt je loon een stukje aangepast aan de levensduurte.

In landen rondom ons kijken werknemers met grote ogen naar dat indexmechanisme. De koppeling van je loon aan de prijzen van goederen en diensten is immers niet zo vanzelfsprekend.
Er zijn weinig plekken in de wereld waar die koppeling ingeburgerd is. Meer zelfs, ook in eigen land is het geen evidentie. Een indexaanpassing is geen wettelijke verplichting. Het is een afspraak die de vakbonden in het overleg met werkgevers afdwingen – of in het verleden afdwongen. Het is trouwens geen universele afspraak. In de meeste sectoren bestaat ze, maar er zijn ook nog altijd sectoren waar werkgevers de boot afhouden, of waar er geen sectorafspraken bestaan – dus ook geen index.

In sommige sectoren wordt de index bovendien enkel toegepast op de baremalonen, maar niet op lonen die boven dat barema zitten (een barema is het sectoraal bepaald minimumloon). Word je meer betaald dan wat volgens de sectorbarema’s strikt noodzakelijk is, dan val je bij de indexering buiten de prijzen. Pas wanneer je loon onder de barema’s zakt, wordt het weer aangepast aan de stijging van de levensduurte.
De manier waarop de index wordt toegepast verschilt per sector. Het hangt af van de concrete afspraken die vakbonden en werkgevers maakten. In de winkelsector is er bijvoorbeeld geen vast moment waarop de lonen worden aangepast, maar worden de lonen aangepast zodra een indexdrempel wordt overschreden. In andere sectoren zijn er wel vaste momenten waarop de lonen worden aangepast.

De index dekt trouwens niet meer de hele stijging van de levensduurte. Door de jaren heen zijn een aantal elementen die behoorlijk wegen op je gezinsbudget uit de index gelicht. Denk maar aan brandstof en merkproducten. Ook de index garandeert dus niet dat je met je loon steeds even veel kan kopen. Maar het is alleszins fijn dat de index bestaat en dat je niet om de haverklap met je werkgever moet gaan onderhandelen om je koopkracht op peil te houden.