Op 7 maart 2023 kondigde Delhaize aan alle winkels te willen verzelfstandigen. Ondanks massaal protest zijn alle Delhaizevestigingen intussen in ‘zelfstandige’ handen. Met Kristel Van Damme van ACV Puls blikken we terug op een bewogen jaar in de retail.
Hoe gaat het intussen met het getroffen personeel?
Van Damme: “Een aantal hebben Delhaize, en vaak zelfs de sector verlaten. Ze doen nu vaak iets heel anders. De werknemers die overstapten naar de verzelfstandigde winkels hebben intussen wel de klik gemaakt. Hoe Delhaize hen in de uitverkoop heeft gezet, heeft diepe wonden geslagen. Maar ze weten ook wel dat hun nieuwe werkgever daar niets aan kan doen. Dus ze maken er het beste van.”
Hoe zit het met hun arbeidsvoorwaarden in de verzelfstandigde winkels? Zijn de vroegere afspraken behouden?
Van Damme: “Grotendeels wel. Het grote verschil is dat het personeel nu veel vaker wordt gevraagd om op zondag te werken. Ze worden ook polyvalenter ingezet. Dat lijkt misschien futiel, maar het valt soms zwaar voor mensen die het altijd anders gewoon zijn geweest.”
Door de verzelfstandiging verhuisde het personeel naar een ander paritair comité. Wat betekent dat in de praktijk?
Van Damme: “Het grote verschil is natuurlijk dat er in dat nieuwe paritair comité geen vakbondswerk is, en dus ook geen personeelsvertegenwoordigers. Vroeger konden die de brug slaan naar de directie als er een probleem was. Nu kan dat niet meer. De personeelsvertegenwoordigers van vroeger zijn in de praktijk vaak nog altijd een aanspreekpunt en een belangrijke bron van informatie voor hun collega’s. Maar ze kunnen niet meer bemiddelen. In de coulissen doen ze dat soms nog wel. Maar het ligt moeilijker. Veel hangt af van hoe de zelfstandige uitbater ermee omgaat. Het feit dat de vakbond zijn rol niet meer kan spelen is echt wel een verlies voor de mensen op de werkvloer.”
Welke oplossingen zien jullie?
Van Damme: “We willen ook vakbondswerk in de verzelfstandigede winkels. In nogal wat gevallen hebben de zelfstandige winkeluitbaters meer dan één winkel in beheer. Op die manier hebben ze vaak wél meer dan 50 werknemers – de grens die vakbondswerk mogelijk maakt. We willen ook dat de loon- en arbeidsvoorwaarden in alle sectoren van de retail gelijkgetrokken worden. Het overleg daarover is opgestart. Maar eenvoudig wordt dat niet.”
De teloorgang van Delhaize heeft ook andere pijnpunten blootgelegd.
Van Damme: “Ja, in de loop van het afgelopen jaar zijn we op nogal wat gaten in de wetgeving gebotst. Delhaize heeft nooit iets onwettelijks gedaan, maar flirtte altijd wel heel hard met de grenzen van de wet. De hele verzelfstandiging van de winkels viel niet onder de Wet Renault (wetgeving die werknemers sinds de sluiting van Renault Vilvoorde in de jaren ’90 beter beschermt bij een collectief ontslag, nvdr), omdat het in strikte zin niet ging over een ‘ontslag’ maar een ‘personeelsoverdracht’. Het is voor ons duidelijk dat die wet moet worden bijgeschaafd.
Ook het stakingsrecht was in gevaar.
Van Damme: “Inderdaad. Om te beginnen waren de juridische procedures. Met dwangbevelen en deurwaarders werd het ons onmogelijk gemaakt om actie te voeren. We mochten zelfs geen pamfletten uitdelen aan de winkelbezoekers. Daarnaast werden tijdens de stakingen studenten ingezet om de winkels open te houden. De wet verbiedt om interimmers in te schakelen, maar over studenten wordt niet gesproken, omdat ten tijde van de wetgeving studentenwerk nog enkel tijdens schoolvakanties mocht. Maar nu mag studentenwerk het hele jaar door. Dus moet de wet aangepast worden.”
Ook de supermarktenstop is nog steeds een vakbondspiste. Hoe zie je dat?
Van Damme: “De komst van steeds meer supermarkten maakt overal de marges kleiner. Het personeel is daar de dupe van. Maar ook ‘gewone’ zelfstandigen hebben het steeds moeilijker om te overleven, want echt zelfstandig zijn de Delhaizes niet. Ze zijn met handen en voeten gebonden aan de prijzen, producten en acties die Delhaize oplegt. Die strenge eisen verplichten de uitbaters om soms ook buiten de wettelijke lijntjes te kleuren. Dat bleek toen in volle Delhaizestrijd de uitbater van een zelfstandige vestiging betrapt werd op zwartwerk. Wij willen daarom dat Delhaize ook verantwoordelijk blijft voor wat er gebeurt door de zelfstandige uitbaters.”
Auteur: Jan Deceunynck | Foto: xxx