De film Qatar aan de Schelde vertelt het verhaal van uitgebuite Filipijnse, Turkse en Bengaalse werknemers op de Antwerpse Borealiswerf. De zaak kwam vorige zomer aan het licht. Vlakbij huis, in de Antwerpse haven, werkten 174 mensen als moderne slaven. Zonder rechten waren ze overgeleverd aan de grillen van hun werkgever.
Terwijl iedereen – zeer terecht overigens – moord en brand schreeuwde over de mensenrechtenschendingen bij de bouw van de voetbaltempels voor het WK voetbal, gebeurde onder onze eigenste kerktoren net hetzelfde. Het was een paar dagen groot nieuws. De verontwaardiging was groot. Maar dat gevoel kabbelde net zo snel weer weg en werd bedolven onder nieuwe dossiers. Alleen al daarom is het goed dat de sociaal geëngageerde filmmakers van Docwerkers deze film hebben gemaakt. Mensenrechten zijn geen futiliteit. Ze verdienen meer dan ondergesneeuwd worden onder de waan van de dag.
Loze beloftes
De film laat de slachtoffers aan het woord. Pijpfitters, lassers en andere buitenlandse vaklui getuigen hoe ze voor een habbekrats werkten. Lange dagen. Gevaarlijke werkomstandigheden. Veel minder loon dan Belgische collega’s en een pak minder dan vooraf was beloofd. Om hier te komen werken betaalden ze duizenden euro’s waarvoor ze in eigen land have en goed verkochten of zich in de schulden staken. Maar eens in België bleken de beloftes niet te kloppen. Ze werden te weinig, te laat of zelfs gewoon niét betaald. Geen geld dus om naar het thuisfront te sturen of de gemaakte schulden af te betalen. En wie protesteerde, werd afgedreigd. Verhalen die je enkel associeert met schimmige landen waar arbeidsrechten onbestaande zijn. Maar nee dus. Ook hier blijkt het te kunnen…
Helletocht
Ook onderzoeksjournalist David Van Turnhout die het schandaal aan de oppervlakte bracht, komt aan het woord. Hij vertel over zijn stijgende verbazing dat zoiets hier zo lang onder de radar kan blijven met alle bevoegde instanties die ons land rijk is. “Ik ben er heel erg van geschrokken dat Qatarese toestanden ook hier mogelijk zijn. Ik had er alle vertrouwen in dat België over de juiste structuren beschikt om de slachtoffers te kunnen helpen. Het heeft me heel erg tegen de borst gestuit dat er zoveel tijd is verloren gegaan.”
Juridisch helder
De advocaten van hun kant vertellen dan weer over de helletocht door de wetgeving. Het Borealis-dossier is in ons land de grootste zaak van mensenhandel ooit – en wellicht in heel Europa. “Juridisch was de zaak heel helder: slachtoffers van mensenhandel moeten geholpen worden,” legt advocaat Jan Buelens in de film uit. “Maar er was geen geld om de mensen op te vangen en hun rechten te geven. Dat gaat in tegen elke menselijkheid en wettelijkheid.” Het ontbrak de hulpverlenende organisaties aan middelen om opvang en bescherming aan te bieden. Dat is een politiek probleem.
Ketenzorg
De reportage laat ook Luc Cortebeeck aan het woord, voormalig ACV-voorzitter en tegenwoordig topman van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO). Situaties als deze had hij al gezien in pakweg Qatar. Maar in ons land? Toch verbaast het hem niet helemaal. Diep verborgen onder de radar gebeuren weinig verkwikkende dingen onder het mom van flexibilisering, legt hij uit. En hij verwijst naar de pakjesleveranciers en maaltijdbezorgers die vaak in redelijk gelijkaardige omstandigheden aan de slag zijn. “We moeten echt gaan naar een regelging die een bedrijf verantwoordelijk stelt voor al wie ervoor werkt, ook voor de onderonderonderaannemer en het personeel dat daarvoor werkt.”
True crime
Qatar aan de Schelde is een film die eigenlijk iedereen zou moeten zien. True crime van het zuiverste water. Maar de film geeft ook hoop. Aan het einde van de film blijkt er een stukje happy end in zicht voor de Bengaalse slachtoffers. Voor de Turkse groep ligt het moeilijker, maar zij krijgen toch ook al een werkvergunning.
Maar de strijd is nog niet gestreden. Niet alleen voor de slachtoffers die nog altijd wachten op de uitbetaling van grote stukken loon. Maar ook voor de vakbonden die werken aan wettelijke ketenzorg die werkgevers verantwoordelijk stelt voor al wie voor hen werkt. “Dat is de enige weg om moderne slavernij op een efficiënte manier tegen te gaan,” besluit Cortebeeck op het eind van de film. En hij heeft overschot van gelijk.
Auteur: Jan Deceunynck | 
Afbeelding: Docwerkers