De zomer zit erop. Een nieuw werkjaar dient zich aan. En wat voor één! Met een historisch hoge inflatie en torenhoge energiefacturen is het meteen alle hens aan dek om de koopkracht van een paar miljoen werknemers overeind te houden. De regering wordt door de feiten vooruitgeduwd, maar heeft moeite om het vizier goed te richten. “Ook wij hebben niet alle wijsheid in pacht,” stelt algemeen secretaris Stefaan Decock van ACV Puls. “Maar als vertegenwoordiger van een grote groep werknemers willen we wel hun stem laten horen in de zoektocht naar oplossingen.”
Laten we beginnen waar het vorige werkjaar stopte: de Loonwet. Na de massale vakbondsactie van 20 juni volgde een hoorzitting over die wet in het parlement. Heeft die wat opgeleverd?
Decock: Helaas niet. De wet zit in het vriesvak bij de regering. Maar niet bij ons. De wet verhindert normaal sociaal overleg. De hervorming blijft voor ons een speerpunt. Het thema zal overigens in heel Europa een hot item worden, want mensen blijven niet pikken dat sommige bedrijven stevige winsten blijven boeken, maar dat werknemers niet hun rechtmatig deel van de koek krijgen of zelfs nog achteruit boeren. De komende maanden zullen we onze eis tot hervorming opnieuw zeer sterk op tafel leggen. We gaan opnieuw actie voeren. Binnen de grenzen van de Loonwet onderhandelen is voor ons geen optie.
“Een paar blauwe heilige huisjes zullen moeten sneuvelen”
Want intussen lopen de consumptieprijzen steeds verder op. En premier De Croo waarschuwde al voor een moeilijke winter wat de energieprijzen betreft.
Decock: De stijgende energiefactuur is voor een deel te wijten aan de oorlog in Oekraïne, maar ook de politiek gaat niet vrijuit. Door de jarenlang trend van privatisering is ons land de greep op de prijzen compleet kwijt. We moeten zoeken naar maatregelen die van energie terug een ‘publiek goed’ maken dat voor iedereen betaalbaar is. De overheid zou op allerlei manieren moeten faciliteren dat geproduceerde energie goedkoop kan worden aangeboden. Waarom zouden sociale huisvestigingsmaatschappijen niet via zonnepanelen kunnen voorzien in eigen betaalbare energie? Waarom kunnen mensen met zonnepanelen hun energieoverschotten niet wegschenken aan sociale energieverdelers, maar gaan energiebedrijven met de winsten aan de haal? De regering levert zinvolle inspanningen om de energiefactuur te milderen via het sociaal tarief en kortingen, maar dat is niet fundamenteel. Een belasting op de overwinsten van de producenten zou ook prima zijn. Het is dan ook spijtig dat de ene minister het idee lanceert en een andere het meteen weer afschiet. Zo gaat het niet vooruit natuurlijk.
“De pensioenhervorming dreigt kwetsbare groepen in onze samenleving nog harder te treffen. Een versterking van de wettelijke pensioenen is ook niet voorzien, evenals compensaties voor het feit dat de leeftijd is opgetrokken naar 67 jaar.”
In het voorjaar was er veel te doen rond de Arbeidsdeal. Hoe is het daar intussen mee?
Decock: Daar is het nog heel stil rond. Het parlement is er voor de zomer niet meer in geslaagd om deze wet te behandelen. Het zal waarschijnlijk één van de eerste dossiers worden van het nieuwe parlementaire jaar. Voorlopig is het dus nog even wachten op concrete maatregelen rond de vierdagenweek, e-commerce, nachtarbeid, vorming en opleiding…
Intussen worden ook andere hervormingen in de steigers gezet. Net voor de zomer werden de plannen voor een fiscale hervorming bekend.
Decock: We zijn op dat vlak hoopvol gestemd. De plannen gaan de goede richting uit. Er is sprake van lagere lasten op arbeid, meer op vermogen en een bredere basis om belastingen te heffen. Er zouden minder – en vooral eenvoudigere – aftrekposten komen, fiscale optimalisaties worden beperkt en er komen klimaatgerichte fiscale spelregels. Alleen is het op dit ogenblik nog weinig concreet. Het valt af te wachten wat ervan komt. Een paar blauwe heilige huisjes zullen moeten sneuvelen. Daar komen gegarandeerd Bouchez’tjes van.
“Wij pleiten voor wettelijke ketenzorg, die bedrijven verantwoordelijk maakt voor de hele commerciële en productieketen, dus ook voor de onderaannemers die voor hen werken. Het opsplitsen van economische activiteiten in duistere netwerken van bedrijven en organisaties veroorzaakt alleen ellende.”
En dan is er nog de pensioenhervorming…
Decock: Dat is een minder fraai dossier. Die hervorming dreigt kwetsbare groepen in onze samenleving nog harder te treffen. Een tewerkstellingsvoorwaarde van twintig jaar waarin werkloosheid niet meetelt, is een stap achteruit. Ook ziekteperiodes zullen voor hoogstens vijf jaar meetellen, inclusief zwangerschaps- en borstvoedingsverlof. Studentenwerk telt dan weer niét mee. Een beetje bizar als de regering dan toch zo hard focust op periodes van ‘effectief werken’. Een versterking van de wettelijke pensioenen is ook niet voorzien, evenals compensaties voor het feit dat de leeftijd is opgetrokken naar 67 jaar. Ik geef je op een briefje dat de groep langdurig zieken zal blijven groeien als niet voorzien wordt in vervroegde uitstapmogelijkheden. De pensioenhervorming is dus behoorlijk ondermaats. Daar zullen we ook in de pensioencommissie op blijven hameren.
Tijdens de zomer liep ook Borealis in de kijker. Die chemiereus bleek het niet al te nauw te nemen met werknemersrechten. Via complexe en ondoorzichtige constructies met onderaannemers werkten op hun werven buitenlandse werknemers aan hongerlonen en werden ze gehuisvest in onbewoonbare krotwoningen.
Decock: Een regelrechte schande. Het toont aan dat de wetgeving niet volstaat om werknemersrechten te garanderen en sociale dumping uit te sluiten. Borealis was een manifest voorbeeld, maar ook in andere sectoren loert uitbuiting om de hoek. Denk maar aan de pakjesindustrie. De ondoorzichtige constructies met onderaannemers brachten PostNL en DPD recent nog in opspraak. Ook de platformeconomie is in hetzelfde bedje ziek. In de zoektocht naar altijd goedkopere oplossingen en hogere winsten zijn werknemers de pineut. Via de arbeidsdeal wil de federale regering daar nu ook zelf aan meewerken en in de e-commerce goedkopere en flexibelere arbeid in te voeren. Dat zet grote groepen mensen nog meer onder druk. Met het ACV ijveren we daarom voor wettelijke ketenzorg, die bedrijven verantwoordelijk maakt voor de hele commerciële en productieketen, dus ook voor de onderaannemers die voor hen werken. Het maakt niet uit of die productie zich in Bangladesh bevindt of in Evergem. Het opsplitsen van economische activiteiten in duistere netwerken van bedrijven en organisaties veroorzaakt alleen ellende. Denk maar aan het faillissement van modebedrijf FNG, dat was opgesplitst in 21 vennootschappen. Ketenzorg moet de cowboys eruit halen. Dat helpt ons hier vooruit, maar ook werknemers in het Oosten of het Zuiden.
Auteur: Jan Deceunynck | Afbeelding: AdobeStock