Je kreeg hem ongetwijfeld ook al in je bus of mailbox, de beruchte belastingbrief. Het is weer tijd om je belastingaangifte in te vullen, en dat betekent veel frustraties – zelfs al vult de overheid tegenwoordig veel informatie zelf in. We spraken met professor André Decoster van de KU Leuven over de nood aan een grondige belastinghervorming.
DECOSTER: “Belastingen worden door veel mensen als zeer complex, onrechtvaardig en zelfs schadelijk gezien. De manier om dat op te lossen, is door er enerzijds voor te zorgen dat mensen hun belastingbrief begrijpen. Anderzijds moeten we zorgen dat er minder zijwegen zijn om op een andere manier belast te worden. Daar valt zowel vennootschappelijking onder als de belasting op kapitaalinkomsten. Die worden op een andere manier belast.”
“Het hoofddoel van een grote belastinghervorming zou dus moeten zijn het systeem uniformer en eenvoudiger te maken door vrijstellingen en verminderingen af te schaffen. Ik denk bijvoorbeeld aan de bedrijfswagen, wanneer het op de verloning aankomt. Zelfs als bedrijven nog altijd bedrijfswagens geven, belast ze dan aan het werkelijke voordeel dat ze opleveren.”
Dat ligt gevoelig. Mensen worden niet graag zwaarder belast.
DECOSTER: “De vrees van velen – en zeker van liberalen – is dat een vereenvoudiging de belastingen zal verhogen. Dat is natuurlijk niet zo. We moeten de twee discussies scheiden. Eén discussie is: hoeveel middelen moet de overheid krijgen? Als je vindt dat ze minder moet doen, kan je de belasting verlagen. Als je vindt dat ze meer moet doen, kan je de belastingen verhogen.”
“Een andere discussie is hoe je de belastingen moet organiseren. Wij werken als onderzoekers budgetneutraal. Dus als men bedrijfswagens meer zou belasten, betekent dat niet dat mensen automatisch meer belastingen moeten betalen. We zullen in ruil voorstellen die meeropbrengst te gebruiken om de belastingen op arbeid te verlagen. Want dat is schadelijke belasting.”
“Dezelfde redenering geldt voor de redenering om vermogensinkomsten zwaarder te belasten. Er is geen reden om meerwaarde niet te belasten. Dat is niet om mensen te pesten, maar omdat je dan een andere, schadelijkere belasting, kunt verlagen. Maar het vergt veel overtuigingskracht om politici zover te krijgen.”
“Er is geen reden om meerwaarde op vermogens niet te belasten. Maar het vergt veel overtuigingskracht om politici zover te krijgen.”
Sommige politici hebben er natuurlijk net belang bij die twee discussies niet uiteen te halen.
DECOSTER: “Ach ja, het oude riedeltje. De hoge belastingen in België. Ik vind dat men foutief de belastingen op inkomen op een hoop gooit met de sociale bijdrage. (Die naar de sociale zekerheid vloeit en hoofdzakelijk vanuit arbeid gefinancierd wordt, red). Het gaat hier om twee aparte zaken. Van de belastingen die je betaalt, zie je return niet als individu, want het geld vloeit naar pakweg defensie. Maar de sociale bijdrage betaalt, opent een claim op iets dat je zal terugkrijgen.”
“Als je erbij stilstaat is het eigenlijk ongelooflijk welke voordelen je terugkrijgt voor die sociale bijdrage. Iedereen gaat ooit op pensioen of heeft eens gezondheidsproblemen. Een Wouter Torfs fulmineerde tegen het overheidsbeslag, tot hij zelf in het ziekenhuis belandde. Het is fenomenaal hoeveel we terugkrijgen voor onze sociale bijdrage, zeker voor de gezondheidszorg. Politici zouden volgens mij meer een beroep moeten doen op de bereidheid van mensen om daarvoor te betalen. Ik ben zeker dat er daar bereidheid toe is. Dat is veel minder het geval met geld dat via de belastingen pakweg naar defensie vloeit. Daar krijg je als individu zelf minder voor terug.”
Uit lopend onderzoek waar u aan deelneemt, blijkt dat de ongelijkheid in België toeneemt.
DECOSTER: “De vaststelling dat de ongelijkheid niet stijgt, lijkt minder robuust te zijn dan verwacht. België was wat betreft ongelijkheid een uitzondering in bijna alle officiële statistieken. De ongelijkheid leek hier stabiel blijven, zeker vergeleken met landen als de VS of het VK. Dat vonden we vreemd, want mensen hebben het ook hier vaak over toenemende ongelijkheid. Dat is de zogenaamde ongelijkheidsparadox; de perceptie strookte niet met de cijfers. We hebben echter zeer weinig betrouwbaar cijfermateriaal in België, zeker vergeleken met pakweg de VS.”
“Recent ontstond echter een nieuwe methodologie. Er bestaan zeer goede nationale rekeningen waarin het bruto binnenlands product, het inkomen van een land, al tientallen jaren consistent berekend wordt. Men vertrekt nu vanuit die nationale rekeningen in plaats van met cijfermateriaal te werken dat gebaseerd is op enquêtes. We kunnen daardoor ook makkelijker tussen landen vergelijken.”
“Met die nieuwe methode constateren we dat het kapitaalinkomen een groot deel uitmaakt van het nationaal inkomen, én dat er bij ons sinds 2013 een tendens is tot stijgende ongelijkheid. Maar let op, het zijn voorlopige cijfers.”
“De vaststelling dat de ongelijkheid niet stijgt, lijkt minder robuust te zijn dan verwacht.”
Kan een andere belastinghervorming een oplossing zijn voor die toenemende ongelijkheid?
DECOSTER: “Als men altijd het riedeltje bovenhaalt van ‘We betalen te hoge belastingen op onze arbeid’, dan zou men evengoed kunnen proberen de sociale bijdrage te financieren via een veel bredere basis. Er bestaat al een bijdrage uit de algemene middelen van de overheid voor de sociale zekerheidsfinanciering, maar die is nogal ad hoc. Ik zou de vermogensfiscaliteit meer linken met de arbeidsinkomstenfiscaliteit. En dat doe je dan eigenlijk door alles volgens een zo uniform mogelijk systeem te belasten.”
En dus de belastingen te vereenvoudigen.
Auteur: Max De Boeck | 
Afbeelding: Bart Dewaele