Patenten op coronavaccins brengen Belgische volksgezondheid in gevaar

Waarom ook jij best de petitie van ‘No Profit on Pandemic’ tekent

De hele wereld juichte het nieuws van de eerste coronavaccins toe. Internationaal struikelden politici over elkaar heen in een goednieuwsshow. Haperingen in de productieketens en dubieuze berichtgeving over de neveneffecten van sommige vaccins gaven het optimisme echter grote klappen.

Europees burgerinitiatief ‘No Profit on Pandemic’ lanceerde recent een petitie om de Europese Commissie te vragen de patenten op corona­vaccins op te heffen. Zo wil het de productie aanzwengelen en de farmaceutische industrie tot grotere transparantie over haar praktijken dwingen. Initiatiefneemster en dokter Anne Delespaul van Geneeskunde voor het Volk legt het ons uit.

Wat is het grote probleem?

ANNE DELESPAUL: Een handvol farmaceutische bedrijven met beperkte productiecapaciteiten heeft de patentrechten in handen van vrijwel alle coronavaccins. Daardoor blijft de productie achterophinken bij wat de wereldbevolking nodig heeft en duurt de wereldwijde gezondheidscrisis langer. Momenteel wordt amper 43% van de wereldwijde productie­capaciteit voor coronavaccins effectief gebruikt. Dat is hallucinant. Het selecte groepje farmaceutische bedrijven kan dankzij die patentrechten ook astronomische winsten boeken.

Waarom is er zo’n lage vaccinproductie in crisistijden?

ANNE DELESPAUL: De werknemers doen hun best, maar de productie zou wereldwijd enorm kunnen opgeschaald worden. Landen als India, Brazilië, Zuid-Korea en Zuid-Afrika zouden gemakkelijk productieketens kunnen uitbreiden of opzetten. Persagentschap Associated Press concludeerde recent dat op veel plekken in de wereld quasi meteen met de aanmaak van de revolutionaire mRNA-vaccins begonnen zou kunnen worden. Maar dat mag dus niet, door die patenten.
Een klein bedrijf als BioNtech, dat samenwerkt met het grotere Pfizer, had tot voor kort amper ervaring met de grootschalige productie van vaccins. Op amper vier maanden heeft BioNtech een grote productie­capaciteit kunnen opzetten. Als kleine bedrijven dat kunnen, kunnen grote landen dat zeker. Wij willen met ons burgerinitiatief de taart niet herverdelen; we willen een grotere taart maken.
Het zijn de drie machtsblokken waar de grote vaccinproducenten gevestigd zijn, die tegen de opheffing van de patenten zijn. De VS, de EU en Canada. De farmaceutische bedrijven hebben veel invloed op de politici van die blokken. Wij willen met onze petitie de EU van koers doen wijzigen. Dan zullen de twee andere moeten volgen. De EU is een zwaargewicht.

“Gooi de patenten open en zorg dat andere bedrijven ook vaccins kunnen produceren. Dat zal de prijs aanzienlijk doen zakken.”

Zullen farmaceutische bedrijven nog nieuwe vaccins willen ontwikkelen als de patenten opgeheven worden?

ANNE DELESPAUL: De media creëren het beeld van een farmaceutische industrie die massaal investeert in de ontwikkeling en productie van coronavaccins, maar dat klopt niet. De sector is één van de meest winstgevende ter wereld, maar de grootste opbrengsten dienen om de eigen aandelen op te kopen en zo de beurskoers de hoogte in te stuwen, of om dividenden uit te keren.
De farmaceutische industrie is zelfs niet echt geïnteresseerd in de productie van geneesmiddelen als vaccins en antibiotica. Vrij recent lekte een rapport uit van investeringsbank Goldman Sachs waarin het enkele farmaceutische bedrijven afraadde in zo’n producten te investeren, want dat zou geen ‘duurzaam businessmodel’ zijn. Mensen hebben het product na genezing namelijk niet meer nodig.

Conclusie: er vloeit in de sector relatief weinig geld naar onderzoek om de volksgezondheid veilig te stellen. Als je big pharma vrij spel geeft, kiezen ze niet voor toekomstgerichte antibiotica en vaccins, maar voor blockbusters, bestaande medicijnen die ze een kleine update meegeven en vervolgens rebranden.

De sector produceert nu toch miljoenen vaccins?

ANNE DELESPAUL: Nogmaals, het gaat maar om enkele bedrijven. En dat is omdat iederéén momenteel een vaccin wil. De farmaceutische bedrijven hebben de huidige patenten en bijhorende technologieën enkel kunnen realiseren dankzij massale overheidsinvesteringen. Sommige politici tweeten dat we dankzij de vrije markt vaccins hebben, maar het is net omdat de markt buiten spel is gezet dat het vlug is kunnen gaan. De overheid dekt de investerings­risico’s en doet vooraankopen.
De patenten zorgen voor heel hoge prijzen en geen enkel bedrijf slaagt erin voldoende te produceren voor de hele wereldbevolking. Daarom: gooi die open en zorg dat andere bedrijven ook vaccins kunnen produceren. Dat zal de prijs aanzienlijk doen zakken. Laten we niet de geldkranen nog extra opendraaien voor de aandeelhouders, nadat we allemaal al collectief hebben betaald.

Hoezo, al hebben betaald?

ANNE DELESPAUL: Welja, die investeringen werden gefinancierd met publieke fondsen. Dat is dus geld van jij en ik, de belastingbetaler. Geld bestemd voor de volksgezondheid, dat we gebruiken voor de aanwerving van zorgpersoneel, kinesisten, psychologen, enzovoort. Elke euro die we de in de farmaceutische industrie steken, kunnen we bijvoorbeeld niet meer in ziekenhuizen investeren.
Het is hallucinant dat het publiek miljoenen in de ontwikkeling van vaccins steekt, om vervolgens ook de uitbreiding van de productie­capaciteit mee te financieren. Waarna ze miljoenen moet uitgeven aan de aankoop van diezelfde vaccins.

De bedrijven passeren drie keer aan de kassa.

ANNE DELESPAUL: Exact. Het is dan toch niet meer dan logisch dat we als maatschappij de controle nemen over die vaccins? Hef die patenten dus op: publiek geld, publieke controle. En bovendien zullen de prijzen ook dalen. Je ziet trouwens dat de farmaceutische industrie ondanks de recordwinsten geen enkele schroom heeft om jobs naar het buitenland te outsourcen. Pfizer besliste ondanks een zéér goed kwartaal toch veertig Belgische jobs aan een Roemeense onderaannemer uit te besteden.
De bedrijven houden zich ook niet aan hun contracten. Kijk maar naar AstraZeneca, dat het Verenigd Koninkrijk prioriteit geeft. Sommige politici zeggen dan, “We hadden meer moeten betalen”, maar dat hebben we dus al gedaan. Zo’n redenering legt ook een bom onder onze sociale zekerheid. Als de gezondheidszorg onbetaalbaar wordt, is dat niet omdat we allemaal meer medicijnen slikken, maar vooral omdat de prijzen van de medicijnen steeds meer opslaan. Het zou veel logischer zijn de patenten op te heffen.

 

 Meer info:
https://noprofitonpandemic.eu/nl/