De cultuursector is zwaar getroffen door de coronacrisis en bijhorende lockdownmaatregelen. Ine Hermans is sectorcoördinator van ACV Puls en vertelt over de uitdagingen waar artiesten, technici en andere werknemers in de sector mee geconfronteerd worden.
“De cultuursector besliste nog voor de lockdown inging om geen publiek meer te ontvangen”, aldus Hermans. “Het werd als te risicovol beschouwd. Dat had onmiddellijk grote gevolgen voor de financiën van veel werknemers. Mensen uit de sector halen hun inkomsten niet alleen uit artistieke activiteiten, maar ook uit bijverdiensten als horecawerk, presentaties geven, les geven of congressen hosten. Toen de lockdown inging vielen die activiteiten weg, nadat al een groot deel van het inkomen verdwenen was. Eind maart hadden mensen al moeite rond te komen. De grote variatie aan inkomsten belemmerde ook de mogelijkheid van mensen om een vervangingsinkomen te verkrijgen.”
“Veel jobs in de sector zijn niet van vaste, maar van tijdelijke aard, en vaak kwam er weinig of geen compensatie voor de weggevallen inkomsten. Als vakbond oefenden we meteen druk uit om betere werkloosheidsregels van het beleid te bekomen. We detecteerden immers dat de regels rond tijdelijke werkloosheid niet volstonden. Een artiest kan bijvoorbeeld via mail een afspraak hebben om op een festival op te treden, maar tekent zijn dagcontract vaak pas op de dag zelf. Daardoor kan hij bij annulering moeilijk aantonen dat er opdrachten in het vooruitzicht waren. Wij hielpen realiseren dat voor alle aangegane engagementen tijdelijke werkloosheid mogelijk werd. Zelfs al is het bewijs dus maar een email.”
Een kluwen aan maatregelen
“Veel maatregelen sijpelen ook moeilijk door naar het individu”, aldus Hermans. “Het is een diverse sector met veel statuten, contracten en subsectoren, zoals de podiumkunsten, film- en audiovisuele sectoren. Daarbinnen bestaan dan ook weer verschillende artistieke disciplines, om van de verschillende soorten instellingen nog maar te zwijgen. Werknemers met tijdelijke contracten en freelancers hebben dus veel specifieke informatie nodig. Dat is één van onze doelstellingen. We houden onze leden constant op de hoogte, onder meer via onze website cultuurvakbond.be.”
Veel kleine organisaties en bedrijven overleven wellicht niet het einde van het jaar
Ook administratieve rompslomp levert problemen op. Hermans: “Wij hebben contacten met de dienstverleners die de dossiers van mensen behandelen. Daarom stappen leden van andere vakbonden soms naar ons over. Ze weten dat dossiers bij ons in orde komen. We helpen ook toekomstperspectief bieden.” ACV Puls werkte met de andere sociale partners een sectorgids uit. “Aan een voorstelling gaat een heel proces vooraf. Wij wilden dat veilig werken mogelijk werd zodra de overheid dat toeliet. De gids diende om experts te tonen dat een gedeeltelijke heropening kon.” Die gids kwam half juni uit, ruim een maand vooraleer de sector weer wat opgestart kon worden.
De toekomst
Ondanks al die inspanningen komt het water de sector nog aan de lippen. Hermans: “Ik ben bang dat de diversiteit en rijkheid van het aanbod zal verdwijnen. Veel kleine organisaties en bedrijven overleven wellicht niet het einde van het jaar. Onder meer het rijke festivalaanbod van België komt daardoor in gevaar. Mee onder onze druk heeft minister Jambon een noodfonds vrijgemaakt, maar dat is te klein om alle noden te lenigen. En het is moeilijk toekomstperspectief te krijgen zolang de zalen niet op volle capaciteit draaien.”
De vele beperkingen betekenen dat de commerciële inkomsten te laag zijn. “En de subsidies volstaan niet. Organisaties kunnen amper plannen, want heropeningen kunnen van de ene op de andere dag afgelast worden. Men is afhankelijk van lokale, nationale, en zelfs internationale lockdownmaatregelen. Denk maar aan rondreizende gezelschappen die de grens niet over raken, of culturele centra die tijdelijk de deuren moeten sluiten.”
Hermans vreest de maatschappelijke schade: “Cultuur verbindt en doet denken. Als dat wegvalt, leidt dat tot een verschraling van de samenleving en de maatschappelijke samenhang. Het beleid focust vooral op economische cijfers en onderschat dat dus. De sector is financieel sterker dan sommige politici doen uitschijnen, maar zelfs een sector als de luchtvaart zou al tegen de vlakte liggen zonder uitgebreide financiële overheidssteun.”
Auteur: Max De Boeck | Foto: Shutterstock