Elk jaar publiceert de Internationale VakVereniging (IVV) de ‘Global Rights Index’. Dit rapport legt uit hoe het gesteld is met de werknemers- en vakbondsrechten in de wereld. Vakbonden staan in de vuurlijn om democratische rechten op te eisen zoals het respect voor vrijheid van meningsuiting, actie voeren en inspraak op de werkvloer. Net dit staat onder druk. 123 op 145 landen hebben acties beperkt of verhinderd. Ook in Europa werpt 30% van de lidstaten extra hindernissen op voor de vrije meningsuiting. Dit heeft een negatief effect op het recht om een vakbond op te richten en collectieve onderhandelingen met de werkgever te starten.
In Noorwegen heeft het bedrijf Norse Production er alles aan gedaan om de vakbond buitenspel te zetten. Ze verklaarden hun firma failliet om dan op dezelfde plaats met eenzelfde management een nieuw bedrijf te beginnen. De ontslagen vakbondsleden weren niet meer aangeworven en collectieve afspraken van vroeger werden genegeerd.
Het gebruik van geweld om protest in de kiem te smoren stijgt ook. In 2018 zijn er 53 vakbondsleiders vermoord, onder meer in Brazilië, Colombia, Guatemala en Italië. In datzelfde jaar waren er 59 landen die na protesten massaal tot arrestaties over gingen; in 2019 waren dat al 64 landen.
Gelukkig zijn er ook positieve verhalen. Zo werd in Nieuw-Zeeland een nieuwe arbeidswetgeving aangenomen die kwetsbare werknemers extra beschermt en collectieve onderhandelingen op de werkvloer gemakkelijker maakt.
Overal verliezen burgers hun geloof in politiek en democratie. Om dit een halt toe te roepen, vraagt het IVV aan overheden en sociale partners om te overleggen. Eerlijke lonen, controle over arbeidstijd en een rechtvaardige klimaat- en technologische transitie moeten hoog op de agenda staan bij deze gesprekken.