Tv-debatten, betogen en onheilsverhalen over China en de Chinezen: het gele gevaar – zoals we dat ruimdenkend plachten te noemen – houdt ons bezig. Wakker zelfs, misschien. Veelal afwezig in al die tijdingen zijn de Chinezen zelf. Wat weten we überhaupt over die 1,4 miljard zielen, behalve dan dat ze voor geen geld containerladingen vol nuttige en minder nuttige koopwaar onze kant opsturen?
China’s meester-chroniqueur Jia Zhangke steekt de westerse leek alvast een handje toe. In ‘Ash is the Purest White’ schetst de cineast andermaal de rotvaart waarmee zijn land door de 21ste eeuw dendert. Dat doet hij film na film op nagenoeg identieke manier: hij hangt een beklijvende kroniek op aan episodes uit een leven, gedeeld door mensen van vlees en bloed. Want die zijn er namelijk ook in China.
Zhangke trapt zijn verhaal af een jaartje na de eeuwwisseling. De coole Qiao geniet nogal wat aanzien in het tanend mijnstadje waar zij leeft. Zij is de vrijgevochten vriendin van Bin, een vedette in het lokale criminele milieu. Bij een fikse knokpartij om het leiderschap trekt Qiao een wapen om de toegetakelde Bin uit de penarie te helpen. Die tussenkomst kost haar vijf jaar cel, aan de andere kant van het land. Bij haar vrijlating is niets meer wat het ooit was: niet alleen de liefde is in de tussentijd bekoeld, het land is herschapen in een gigantisch (bouw)project met kolossale nieuwbouw, flitsende hogesnelheidstreinen, een kersverse jet set en mensen op drift, van stilgevallen regio’s naar nieuwe oorden en – hopelijk – meer welvaart…
Jia Zhangke maakt zich in het eerste deel van zijn film nog vrolijk over de lichtjes potsierlijke ‘invloeden’ uit het westen die het oude China bij het aanbreken van het nieuwe millennium binnenwaaien. Maar met het verdwijnen van kleur en vitaliteit uit zijn personages ebt ook de ironie weg en grijpen melancholie en bitterheid je bij de keel. Bijna twee decennia dieper in de eeuw zien we de immense vooruitgang die de bruuske economische expansie heeft opgeleverd. Maar ook wat erdoor is weggeslagen: emotionele verhoudingen en maatschappelijke richtsnoeren, die mensen en buurten samenhielden en houvast boden.
Zhangke geeft ons een inkijk in de ziel van zijn Chinese medemens. En die is taai, maar vertoont ook krassen. We kijken uit naar zijn volgende relaas, voor een update.
‘Ash is the Purest White’ loopt in de Belgische cinema’s.
Auteur: Karin Seberechts