Europa op de werkvloer, in de huiskamer – DEEL 3

Toekomst van werk: iedereen mee!

We hadden in december grote beroering en zelfs een regeringscrisis over het VN-Migratiepact, een niet-bindend document dat de wereldwijde migratiestromen beter moet helpen te organiseren. Veel minder verontwaardiging was er in de voorbije jaren over de vele fiscale sluiproutes en belastingconstructies die werden blootgelegd; denk maar aan LuxLeaks of de Panama Papers.

Ook op het vlak van de strijd tegen de klimaatverandering toonde onze Belgische politiek een beschamend gebrek aan daadkracht. Dat bleek weer op de klimaatconferentie in Katowice: de vier Belgische klimaatministers raakten het niet eens, ondanks een duidelijk signaal van de bevolking die op 2 december 2018 met meer dan 70.000 mensen haar stem liet horen in Brussel.
Aan het begin van de 21ste eeuw worden we geconfronteerd met vele uitdagingen. Hoe zorgen we ervoor dat ook grote fortuinen en ondernemingen hun fair deel bijdragen, dat onze kleinkinderen een leefbare planeet erven en dat we ook in de toekomst kwaliteitsvolle jobs hebben met goede loon- en arbeidsvoorwaarden en sociale bescherming?
Als klein land kunnen we dit niet alleen. Alleen Europese en internationale afspraken kunnen resulteren in degelijk klimaatbeleid, een rechtvaardige fiscaliteit, een goed georganiseerde globalisering, een degelijk omgaan met de wereldwijde migratiestromen en met de impact van digitalisering en robotisering.

Ecologische transitie

Ons Recht: Wat is het standpunt van het Europees Vakverbond over ecologische transitie?
Luca Visentini, algemeen secretaris van het EVV: “De klimaatverandering en de energieomwenteling hebben een globale dimensie, maar ze zullen aanzienlijke gevolgen hebben op lokaal niveau. Denk maar aan het aantal jobs dat zal worden vernietigd én gecreëerd. Het is niet onze taak om veranderingen tegen te houden. Wel willen we mee bepalen welke vorm van transitie er moet komen en hoe we werknemers kunnen beschermen. Het is onze job om te garanderen dat niemand achterblijft. Zeker op het vlak van klimaatverandering is het fundamenteel om een duurzaam groeimodel op poten te zetten dat uiteraard het milieu beschermt, maar tegelijkertijd ook welvaart en kwaliteitsvolle jobs creëert.”

Ons Recht: Ook de digitalisering en de robotisering zullen een grote impact hebben, om nog maar te zwijgen over artificiële intelligentie. Wat is jullie visie daarover?
Luca: “Hetzelfde geldt in feite voor deze technologische ontwikkelingen. Technologie is op zich niet goed of slecht. Het hangt ervan af hoe we technologie inzetten om te garanderen dat het ons leven verbetert en dat iedereen er beter van wordt. Zelfs in het meest ideale scenario blijft er een transitieprobleem voor werknemers: denk maar aan mijnen die sluiten, productiewerknemers die moeten plaatsmaken voor robots enzovoort.”

Ons Recht: Hoe moet we deze omslag aanpakken?
Luca: “We moeten genoeg nieuwe vervangende jobs creëren, want het is onvermijdelijk dat er jobs zullen worden vernietigd. Een eerste zaak is dus om met publieke én private investeringen nieuwe jobs te creëren, en door bijscholing mensen aan de slag te houden. Verder moeten we er ook voor zorgen dat werknemers die van de ene job naar de andere overstappen, in staat zijn om met deze nieuwe job om te gaan.”

Ons Recht: Wat is er nodig om deze aanpak te doen slagen?
Luca: “Er zijn belangrijke middelen nodig, vooral van de overheden, maar ook van vakbonden en werkgevers, om te garanderen dat ze deze omslag mee beheren, dat ze jobs creëren en mensen begeleiden naar nieuwe jobs. Het is een beleidskeuze waarbij goed bestuur en sociale dialoog centraal staan, zodat iedereen aan boord is. Natuurlijk heb je ook een economie nodig die goed presteert, een economie die jobs creëert en die tewerkstelling kan vervangen die wordt vernietigd. Tegelijkertijd heb je ook een sterke sociale bescherming nodig tijdens en na de transitie.”

Ons Recht: Welke rol kan Europa hierin spelen?
Luca: “Niet alle landen hebben genoeg middelen of een sterk genoeg presterende economie die jobs creëert. Deze landen hebben nood aan Europese centen, maar ook aan Europese technische hulp in de vorm van capaciteitsopbouw. We hebben dus centen en tools nodig op de werkvloer zodat werknemers en vakbonden deze fenomenen beter kunnen managen. We zijn bijvoorbeeld sterk aan het lobbyen bij de Europese Commissie en het Europees Parlement: in het kader van toekomstige budgetten moet er ruimte vrijkomen voor fondsen voor een rechtvaardige transitie.”

Sluiproutes

Ons Recht: We zien dat bedrijven vaak fiscale sluiproutes gebruiken en belasting ontwijken. Dat ondermijnt overheidsbegrotingen en beperkt de mogelijkheden om zich aan te passen aan veranderingen. Wat zijn de eisen van het EVV op het gebied van fiscale rechtvaardigheid?
Luca: “Om te beginnen moeten we ervoor zorgen dat de belastingen voor bedrijven ook op EU-niveau rechtvaardig zijn. Dat wil zeggen dat we een minimumniveau van vennootschapsbelasting moeten hebben in elke EU-lidstaat. Er zijn al initiatieven gelanceerd. Die gaan over de invoering van een minimumniveau van vennootschapsbelasting, maatregelen tegen belastingontwijking en fraude meer bepaald van grote multinationale ondernemingen, maatregelen in de digitale economie. Wij hopen dat de EU-Raad deze maatregelen goedkeurt. Dat zou een wezenlijke bijdrage leveren tot fiscale rechtvaardigheid voor bedrijven en ervoor zorgen dat de nationale begrotingen en sociale beschermingssystemen degelijk gespijsd blijven.”

Ons Recht: Zijn er nog andere aandachtspunten op dit vlak?

Luca: “We moeten het ook hebben over fiscale rechtvaardigheid voor burgers. Sommige regeringen hebben bijvoorbeeld een vlaktaks ingevoerd, een systeem waarbij ieder inkomen tegen eenzelfde percentage wordt belast, ongeacht de hoogte ervan. Wij vakbonden zijn juist voorstanders van progressieve rechtvaardige belastingen, waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Wij willen een democratische belastingheffing, en zoiets als een vlaktaks is een aanfluiting van die gedachte.”

“Het gaat dus niet alleen over bedrijven, maar ook over rechtvaardige belastingen voor burgers en werknemers. We kunnen niet aanvaarden dat de rijken in verhouding minder betalen dan de armen. De vakbonden eisen dat de vennootschapsbelasting niet onder bepaalde drempels mag zakken en dat er werk wordt gemaakt van fiscale en democratische rechtvaardigheid.”