Na de economische crisis was er jarenlang een politiek van loonmatiging aan de onderhandelingstafel in de Duitse metaalindustrie. IGmetall, de Duitse metaalvakbond, vond dat het tijd was dat de werknemers daarvoor werden beloond. De economie is aan het boomen, alle orderboeken staan vol en de metaalbedrijven realiseren torenhoge winsten. Niet meer dan normaal dus dat de Duitse metaalwerknemers – die hieraan hebben bijgedragen – ook een deel van de koek opeisten.
IGmetall drong aan op een loonsverhoging van 6% en de mogelijkheid voor werknemers om hun werkweek te verkorten van 35 naar 28 uur. Dit laatste recht moest dan gelden voor een periode van 2 jaar, met een beperkte impact op het loon. De werknemers hebben dit nodig om een betere balans tussen arbeid en gezin te vinden, onderstreepte de vakbond. De digitalisering, de opkomst van mobiel werk en de globalisering hebben namelijk geleid tot meer druk op de werknemers. Dit vertaalde zich in flexibele arbeidstijden en de klok rond werken. Tot op heden hebben alleen de bedrijven hiervan geprofiteerd.
Deze 28-urenweek zou eindelijk een beloning zijn voor werknemers, zei IGmetall. Na deze twee jaren moesten ze het recht hebben om terug te keren naar een voltijdse job. Voor werknemers die dit in functie van zorg voor kinderen of ouders opnemen, moest de werkgever het inkomensverlies compenseren.
De werknemers waren ook bereid om te staken en zo de werkgevers over de meet te trekken. En de volhouder won inderdaad, want de werkgevers accepteerden uiteindelijk om werknemers – die dat wensen – twee jaar lang minder te laten werken met gedeeltelijk loonbehoud. “Lange tijd was flexibiliteit een voorrecht van de werkgever”, verklaarde Jörg Hofmann, de voorzitter van IGmetall. “Nu hebben ook de werknemers het recht om te kiezen voor een kortere werkweek, voor zichzelf, hun gezondheid en hun gezin.”
Voordien deden de werkgevers het idee van een 28-urenweek af als ‘een sprookje’. Maar uiteindelijk gingen ze toch voor de bijl omdat ze in ruil de mogelijkheid kregen om méér mensen met een 40-urencontract aan te werven (in plaats van de gebruikelijke 35 uren).
Op het vlak van looneisen werd deels succes geboekt. Vanaf 1 april 2018 krijgen de metaalarbeiders 4,3% meer loon. Voor de eerste drie maanden van 2018 ontvangen ze een eenmalige premie van 100 euro. In 2019 mogen ze rekenen op een premie van 400 euro plus een premie ter hoogte van 27,5% van het maandloon. Maar ze kunnen in plaats daarvan ook kiezen voor 8 vrije dagen.
Dit akkoord slaat op 900.000 werknemers in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg, waar Mercedes-Benz en Porsche grote fabrieken hebben. Het akkoord is wel richtinggevend voor de rest van Duitsland. In de andere deelstaten zullen normaal gezien zeer gelijkaardige deals worden afgesloten.
Gelijkaardige debatten over de arbeidstijd vinden in heel Europa plaats. Een recente studie van de Franse metaalvakbond FGMM-CFDT toont aan dat er een trend is om langer te werken dan wettelijk wordt gevraagd, en dit zonder compensatie. Dat geldt nog meer voor kaderleden. Een grote meerderheid geeft aan dat hun werkweek eerder 39 uren is dan de wettelijke 35-urenweek, en dit zonder dat overuren worden betaald. Voorts geeft de studie aan dat de grens tussen werk en vrije tijd aan het vervagen is. Dat geldt zeker voor werknemers die op afstand kunnen werken met mobiele apparaten.
De Europese industrievakbond IndustriAll moedigt de aangesloten vakbonden aan om in actie te schieten voor een modern arbeidstijdsmodel.