Stelsel moet waardige sociale bescherming geven
Sinds november 2017 kan je via mypension.be, je online pensioendossier, niet alleen je vroegst mogelijke pensioendatum maar ook je latere pensioenbedrag bekijken. Dit gebeurt op basis van je loopbaan. De ontbrekende toekomstige jaren worden voort ingevuld in de veronderstelling dat je je huidige beroepsactiviteit voortzet. Dit kan dus nog veranderen. Hierbij wordt verondersteld dat de pensioenwetgeving onveranderd blijft: dé grote adder onder het gras.
De pensioenhervorming van de regering-Michel wil ons langer laten werken voor minder pensioen, onder meer door mogelijk een omstreden puntensysteem in te voeren. Hierdoor wordt het onmogelijk om het toekomstige pensioenbedrag te schatten. Werknemers zullen namelijk wel het aantal punten kennen dat ze hebben opgebouwd tijdens hun loopbaan, maar de euro’s die ze daarvoor krijgen zullen pas enkele jaren voor de pensionering bekend zijn.
Bovendien wordt het pensioenbedrag automatisch en zonder sociaal overleg afhankelijk gemaakt van de levensverwachting en economische of budgettaire elementen. Op die elementen heb je als werknemer geen vat, maar ze kunnen wel leiden tot een lager pensioen. Het puntensysteem veroorzaakt dus nodeloze onzekerheid: slecht voor werknemers en iets wat niet te rijmen is met een waardige sociale bescherming. Ook andere maatregelen zullen hun uitwerking hebben op de pensioenleeftijd en het pensioenbedrag. In vorige edities van je ledenblad Ons Recht hebben we daarover al bericht.
Wat raden we je nu aan?
Surf naar www.mypension.be en log in met je identiteitskaart zodat je een idee krijgt van je vroegst mogelijke pensioendatum. Hiervoor heb je wel een kaartlezer nodig. Je kan ook een schatting van je latere pensioen zien. Opgelet: de huidige en mogelijke nieuwe regeringsmaatregelen zijn nog niet verwerkt. Dit betekent dat een latere berekening een serieuze pensioendaling kan tot gevolg kan.
Puntensysteem van de baan?
Over het fameuze puntensysteem gaven vakbonden en werkgevers een verdeeld advies in de Nationale Arbeidsraad. De vakbonden konden zich niet akkoord verklaren met een onzeker systeem. Bovendien horen de Belgische wettelijke pensioenen tot de laagste in Europa en dreigen ze te worden gereduceerd tot een soort van bijstandsstelsel.
Is dat dubieuze puntensysteem nu van de baan? Goede vraag. De bal ligt nu in het kamp van de regering. Zal zij toekomstige generaties opzadelen met een mager en twijfelachtig pensioen? De ongerustheid bij de bevolking was en is groot. Dat bleek ook uit de grote pensioenbetoging van 19 december 2017 waaraan wel 40.000 mensen deelnamen! En hier stopt het niet!
Nationaal Pensioencomité
De minister van Pensioenen, Daniel Bacquelaine (MR), wil van het Nationaal Pensioencomité (NPC) antwoorden op een reeks vragen over de toekomst van de pensioenen. Op 15 januari bezorgden de vakbonden en de werkgeversorganisaties als leden van het NPC hun bijdrage aan het secretariaat van dit comité. Tot nu toe ontbreekt alleen nog de bijdrage van de regering die nochtans volwaardig lid is van het NPC.
In hun antwoorden herhaalden de vakbonden de zes punten waarvoor ze een voorafgaand engagement vroegen voordat er besprekingen kunnen beginnen over de toekomst van het pensioenstelsel. Tot op vandaag reageerde de minister niet op de uitdrukkelijke vraag naar dit engagement. De vakbonden vragen hier nochtans al om sinds de start van het NPC.
Wat vragen de bonden precies?
- Een engagement om het sociale karakter van de pensioenen te waarborgen. De vervangingsratio van het wettelijke pensioen voor de werknemers moet groot genoeg zijn.
- Een engagement om automatisch de nodige centen vrij te maken om deze doelstelling te waarborgen.
- Een engagement om de besprekingen over de pensioenen en over de arbeidsmarkt tegelijkertijd te voeren.
- Een engagement om niet meer te raken aan de stelsels van SWT (brugpensioen) en tijdkrediet eindeloopbaan. De toegangsvoorwaarden tot het tijdkrediet eindeloopbaan moeten worden versoepeld.
- Een engagement om de periodes van werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of SWT gelijk te stellen op basis van het laatste loon.
- Een engagement om het stelsel met betrekking tot zwaar werk – moet nog worden opgesteld – niet te financieren via besparingen op de pensioenen.
De vakbonden blijven hameren op een aantal elementen die een solidair, samenhangend en sterker pensioenstelsel waarborgen. Het wettelijke pensioen dat gebaseerd is op repartitie, de manier waarop het wordt voorgesteld en de samenhang moeten worden behouden. Maar de regering focust liever op ‘de individuele verantwoordelijkheid’ en verzaakt zo aan haar plicht om voor alle gepensioneerden een kwaliteitsvolle sociale bescherming te waarborgen.
Rechtvaardige politieke keuzes
Je kan een samenleving beoordelen aan de manier waarop ze met haar ouderen omgaat, zei de bekende Franse filosoof en antropoloog Claude Lévi-Strauss ooit. Die uitspraak kan je natuurlijk ook toepassen op onze jongeren! Deze pensioenhervorming legt de krijtlijnen vast voor de toekomst. De politiek kan de mensen bang maken door te dreigen met een inkrimping of beperking van de pensioenuitgaven. Maar ze kan ook werk maken van meer en voldoende inkomsten voor de pensioenen. Ook dat is weer een politieke keuze!
De arbeidersbeweging wil een sociaal pensioenbeleid. Dat is noodzakelijk én mogelijk. Wij willen een échte sociale vooruitgang!
De pensioenhervorming lijkt misschien ingewikkeld. Maar wij geven ze ook graag een gezicht met de volgende portretjes.
Dominic en Yente: “Waardig pensioen voor mensen van elke generatie!”
Dominic Van Oosterwyck (56) is de fiere papa van Yente (28), die in verwachting is van haar eerste kindje. Vader en dochter maken zich ernstige zorgen over de toekomst van ons pensioenstelsel.
“Als 50-plusser ben ik best ongerust over de pensioenen van de generaties die na mij komen”, vertelt Dominic. “Als deze liberale regering haar snode plannen doorzet, zullen komende generaties het veel lastiger krijgen wanneer ze met pensioen gaan, dat is voor mij zo klaar als een klontje. En dat vind ik geen goed vooruitzicht voor werkende mensen.”
Dominic en dochter Yente ergeren zich aan uitspraken van de liberale pensioenminister Daniel Bacquelaine (MR). “Bacquelaine is de mening toegedaan dat een pensioen niet moet dienen om mensen in staat te stellen om nog een enigszins comfortabel leven te leiden na hun beroepsloopbaan. In zijn visie moet een pensioen de mens gewoon uit de armoede houden. Wie meer wil hebben dan het wettelijk pensioen, moet zich maar behelpen met pensioensparen en de groepsverzekering van het werk – als die er is.”
“Bij de vakbond pleiten ze voor een andere aanpak, met voldoende hoge wettelijke pensioenen die gepensioneerden een waardig bestaan garanderen” weet Dominic. “Dat is ook de visie die ik voorsta. Er gaan meer en meer stemmen op die pleiten voor een minimaal wettelijk pensioen van netto 1.500 euro per maand. Een prima idee, ook al is het zo dat veel ouderen voor hun rusthuiskamer al snel 1.600 of 1.700 euro per maand moeten neertellen, en soms nog meer.”
Het valt Dominic op dat heel wat jongeren aan het begin van hun loopbaan – en vaak ook later in hun leven – moeten genoegen nemen met deeltijdse en tijdelijke contracten. “Nogal wat jongeren moeten niet te gauw rekenen op een vast contract of voltijds werk. Hoe moeten zij het dan klaarspelen om uiteindelijk nog een volledig pensioen te krijgen?”
Dochter Yente en haar man zijn nu al bezig met pensioensparen. “Uit schrik dat ze later niet genoeg pensioen zullen ontvangen”, weet vader Dominic. “Een deel van de politiek heeft de mensen wijsgemaakt dat de pensioenen niet betaalbaar zullen blijven. Dat idee wordt erin geramd. En met succes, als je ziet hoe jongeren over hun toekomst denken.”
“Deeltijds werken, wat ga ik later als pensioen hebben?”
Anita is 23 jaar en verpleegkundige. Momenteel werkt zij deeltijds, ook al is dat niet echt haar eigen keuze. De werkgever vraagt de nodige flexibiliteit en liet haar starten als deeltijdse werknemer.
Door de pensioenmaatregelen van de regering-Michel moet Anita tot haar 67ste werken. Blijft het daarbij? Komt zij in aanmerking voor een voltijdse uitkering? Het is toch verdorie niet haar keuze?
“Gelijkgestelde periodes zijn voor mij heel belangrijk”
Norbert is 60 jaar en werkt in de ‘shop’ van een tankstation. Hij werkte altijd voltijds en koos vorig jaar om halftijds in een eindeloopbaanregeling te stappen. Geen overbodige luxe, want hij heeft lichamelijke problemen: veel last van rug en nek. Maar wat zal er gebeuren met de gelijkstelling van deze laatste jaren halftijdse tewerkstelling? De eindeloopbaanregeling maakt het voor Norbert mogelijk om aan de slag te blijven, maar hij wil daar niet voor worden afgestraft.
“Mijn pensioen dreigt later bitter tegen te vallen”
Luca is 37 jaar en werkt als bediende in een callcenter sinds zijn 18de. Aan het begin van zijn loopbaan startte hij tegen een klein loon. Nog altijd zijn de lonen in de sector laag, wat een klein pensioenbedrag zal opleveren. Luca hoopt toch meer te verdienen in zijn verdere loopbaan. Deze regering wil de ‘eenheid van loopbaan’ afschaffen. Langer werken dan 45 jaar – lees: 14.040 voltijdse dagen – betekent meer pensioen. Zal Luca daarin slagen? Hij hoopt zeker voortdurend aan de slag te kunnen blijven. Maar wat als je na 45 jaar plotseling werkloos wordt? Dan tellen deze laatste niet-gewerkte jaren niet mee. Alleen de eerste 45 jaren. En dus is Luca ongerust.
“SWT is écht geen hangmat hoor”
Cathérine is 59 en werkt bij een grote verzekeraar. Haar bedrijf beleefde onlangs een herstructurering waardoor ze via het sociaal plan in een SWT-regeling moest stappen. Sommigen beweren graag dat het SWT een hangmat is, maar Cathérine ziet dat echt wel anders. Als alleenstaande mama is ze heel ongerust. Te meer daar de regering werknemers in hun pensioen straft als ze met SWT zijn gegaan.
Netto-voordelen: addertje onder het gras
Hassan is 38 jaar en industrieel ingenieur in een multinational in de metaalsector. Hij studeerde tot zijn 24ste en sindsdien is hij voltijds aan de slag. De studiejaren tellen niet mee voor het pensioen. De 45 vereiste jaren voor een voltijds pensioen worden berekend vanaf het begin van de tewerkstelling. Het houdt hem nog niet zo bezig.
Waar hij wel vragen bij heeft is, dat de werkgever hem een cafetariaplan voorlegt. Met extra nettoloon en andere voordelen. Het oogt mooi, maar wat is de impact op uitgesteld loon zoals het pensioen. Hoe maak je de goede keuze?
“Ik ben interimmer maar wil ook een deftig pensioen”
Ben is 18 jaar en werkt in de logistiek. Momenteel werkt hij voortdurend via interimcontracten want het lukt hem niet om een vaste job te bemachtigen. Toch wil Ben graag op eigen benen staan en daarom snakt hij zo naar een vaste baan met een stabiel en deftig loon.
Hij gaat er van uit dat er weinig pensioen over blijft voor hem. Als hij eerlijk mag zijn, wil ook hij graag een deftig pensioen. Eigenlijk maakt het hem allemaal erg ongerust.
“Met flexi-jobs bouw je ook maar een flutpensioen op”
Tineke en Fatiha zijn beiden 25 jaar. De twee studeren nog en klussen bij als jobstudente. Nu lijkt het allemaal prima, wat bijverdienen als flexi-jobber in het café en binnenkort ook in de winkel om de hoek. Maar enkele vrienden van hen zitten hierin vast en maken zich zorgen: wat met ziekte ,verlof, pensioen? Een flexi-job leidt tot een flutpensioen. En dat willen ze écht niet.
“Aantasting wettelijk pensioen is te wijten aan politieke onwil”
Chris werkte tijdens zijn hele loopbaan als kaderlid in een multinational. Op 19 december 2017 stapte hij mee in de Mars voor betere pensioenen in Brussel. Er werd hem altijd een mooie levensverzekering beloofd. Tot de verzekeringsmaatschappij over kop ging. Ook in Nederland zijn diverse verzekeringsmaatschappijen in problemen geraakt. Chris is gefrustreerd en vraagt zich terecht af waarom het wettelijk pensioen door de jaren werd aangevreten. “Dat heeft toch alles te maken met politieke onwil”, sakkert hij. Het kan echt anders als de regering ook de politieke wil opbrengt om aan de inkomstenkant te werken via rechtvaardige belastingen en genoeg bijdragen aan de sociale zekerheid.
Auteur: Veerle Verleyen / Denis Bouwen | Foto’s Daniël Rys / BelgaImage