Arbeidsmarkt is hindernissen­parcours voor mensen uit de migratie

Samen Divers zoekt naar oplossingen voor knelpuntenOndertitel

Joseph is in zijn thuisland maar tot zijn twaalfde naar school geweest. Hij woont al lang in België en praat goed Nederlands. Joseph heeft al flink wat werkervaring, maar een vast arbeidscontract vinden lukt niet zo goed. Zelfs in de schoonmaak laten ze sollicitanten vaak tests afleggen op computer, en dat blijkt een obstakel. Het is maar één voorbeeld van de hindernissen die ‘mensen met migratieachtergrond’ op de arbeidsmarkt tegenkomen. Bij Samen Divers brachten ze de knelpunten in kaart en maakten ze zelfs een heus kunstwerk om de problemen te visualiseren.

Samen Divers is een welzijnsvereniging die zich in Oostende inzet voor mensen in armoede. Personen met een migratieachtergrond krijgen daarbij bijzondere aandacht, en de vereniging heeft ook projecten om de kennis van het Nederlands op te krikken en te stimuleren.

“In onze werking verdiepen we ons nu al bijna twee jaar in het thema tewerkstelling, meer bepaald in de ervaringen die anderstaligen opdoen wanneer ze een baan zoeken”, vertellen Karlien Colombie en Mieke Degryse. “We discussiëren niet alleen over de knelpunten maar denken ook na over ideeën om de situatie te verbeteren. Op zeker moment wilden we onze bevindingen verwerken tot iets concreets. We besloten om met de groep, zowat 20 mannen en vrouwen, een kunstwerk te realiseren in plaats van een saai rapport bijeen te schrijven.”

Zo gezegd, zo gedaan. Samen Divers maakte een kunstwerk en werkte hiervoor samen met het Netwerk tegen Armoede, Kunstwerkt (een aanspreekpunt voor beeldende kunstenaars uit Gent) en de Oostendse kunstenaar Rein Dufait. “In onze zomerschool was er een kunstenaar uit Irak, en ook hij werd mee in het bad getrokken”, zegt Mieke. De mensen met migratieachtergrond kwamen uit landen zoals Afghanistan, Tibet, Irak, Syrië, Kenia, Nigeria en Oezbekistan. Een deel verbleef wettig in België maar enkelen hadden geen papieren.

Kennis Nederlands

Nederlands kennen is uiteraard belangrijk voor vluchtelingen of migranten die in het noorden des lands werk willen vinden. “Vaak ontbreekt het aan kansen om de taal te oefenen”, stelt Mieke. “De meeste mensen doen echt hun best om het Nederlands onder de knie te krijgen maar in heel wat gevallen is het nooit genoeg voor de werkgever.”

Karlien herinnert zich het voorbeeld van een vrouw die als kassierster werd aangeworven. “In de praktijk moest ze in de keuken werken. Toen ze aandrong om, overeenkomstig haar contract, de kassa te mogen bedienen, kreeg ze te horen dat haar Frans niet goed genoeg was. Soms zeggen werkgevers ook dat mensen het plaatselijke dialect niet verstaan.

Wie in België werk wil zoeken, moet meestal ook goed met een computer kunnen omgaan.

Uitvluchten zijn er genoeg. Maar hier in Oostende zijn er ook bedrijven die vis of kippenvlees verwerken: niet de fijnste jobs, maar deze bedrijven nemen wel vlot Nepalezen of Tibetanen in dienst, harde werkers trouwens. Ik ken ook het voorbeeld van een industriële bakkerij waar werknemers één keer per jaar een stage Nederlands kunnen volgen.”

Wie in België werk wil zoeken, moet meestal ook goed met een computer kunnen omgaan. Hoe moet je anders je weg vinden op een website als www.vdab.be, een cv opstellen, een sollicitatiebrief e-mailen? “Veel van onze mensen kunnen niet zo goed met de computer werken”, weet Karlien. “Maar de VDAB verwacht wel dat werkzoekenden de pc gebruiken en een e-mailadres hebben. Wie uit de boot valt, mist dan ook heel wat informatie. In de praktijk heeft de VDAB vaak te weinig tijd om werkzoekenden uit de migratie degelijk te begeleiden.”

Ook het gebruik van de rubriek ‘Mijn loopbaan’ op vdab.be stelt anderstaligen voor heel wat problemen. Deze mensen hebben vaak niet de juiste woordenschat om hun weg te vinden en alles goed te verstaan. “Wij studeerden sociaal werk en zelfs wij worstelden aanvankelijk met bepaalde kanten van de VDAB-site”, bekennen Mieke en Karlien.

Ervaringsbewijs

Ervaring of een diploma uit het land van oorsprong blijkt bij ons ook dikwijls weinig of niet mee te tellen. “Het is heel lastig om je diploma in België erkend te krijgen”, luidt het. “Een niveaubepaling is ook mogelijk, maar dan is het meestal op een lager niveau. Met opgedane werkervaring wordt bitter weinig rekening gehouden. Wij ontdekten dat je bij de VDAB wel een ‘ervaringsbewijs’ kan behalen maar bijna niemand weet dat zoiets bestaat! Sommige migranten hebben aanbevelingsbrieven uit hun thuisland, maar meestal ben je daar niet veel mee als de gebruikte taal hier niet bekend is.”

Hoe zoek je hier precies werk? Hoe moet je solliciteren? Hoe moet je een goede brief opstellen? Wat moet je doen als je niet kan gaan werken wegens ziekte? Kan je verlof krijgen wanneer er onverwacht familie op bezoek komt? Allemaal punten waar nieuwkomers of migranten weinig over weten. “Wie zich inschrijft bij de VDAB of bij een interimbureau, denkt al snel dat er wel telefoontjes zullen komen met werkaanbiedingen. Maar meestal werkt het zo niet. De ‘werkcultuur’ is in vele gevallen anders bij ons. Heel wat misverstanden en onwetendheid zijn wel op te lossen door de dingen goed uit te leggen, desnoods verschillende keren.”

Rol VDAB

Zowel voor de mensen met vreemde roots als voor sociaal werkers is het niet altijd helder wanneer iemand recht heeft op een begeleiding door de VDAB of zijn partnerorganisaties. “Op basis van welke criteria maakt de VDAB bepaalde selecties? Dat is vaak niet erg duidelijk. En als er een begeleider is, wordt die vaak weer vervangen door iemand anders, ook niet goed om een stabiele band tussen werkzoekende en begeleider op te bouwen. Intakegesprekken zouden bij de VDAB veel grondiger moeten gebeuren. Zo was er het verhaal van iemand die twee jaar lang werd begeleid voor het doordrong dat hij beter kon worden doorverwezen naar een GTB, een organisatie die werkzoekenden met een arbeidshandicap helpt.

Hopeloos worden ze bij Samen Divers zeker niet, want aan heel wat zaken is gewoon een mouw te passen (zie kader). “In onze provincie West-Vlaanderen is er ook de rondreizende tentoonstelling ‘Vamos Vacaturos’, en die brengt toch ook heel wat positieve verhalen over arbeid en migratie”, aldus Mieke en Karlien. “We verwachten ook wel één en ander van de vakbonden. Zij moeten genoeg doen om werkgevers ook warm te maken voor sollicitanten met buitenlandse roots. Het is nog te vaak ‘onbekend maakt onbemind’. De bijblijfconsulenten van de bonden doen nu al uitstekend werk, maar er zouden er wel meer moeten komen. En de vakbond moet ook het bestaan van deze consulenten veel meer bekendmaken.”