“Je moet vrolijk doen, want de melancholische types zijn de eersten die ze terugsturen. Alleen… niet op straat lachen, want dan denken ze dat je getikt bent”. Dat is de wijze raad die de Syrische asielzoeker Khaled meekrijgt van een Iraakse lotgenoot. Het is meteen ook een typische momentopname uit het nieuwe werk van Aki Kaurismäki.
Een goeie vijf jaar na ‘Le Havre’, zijn tragikomedie over een Afrikaanse verstekeling, troont de Finse meester van het genereuze flegma ons met ‘The Other Side of Hope’ opnieuw mee in de besognes van een vluchteling. Khaled, die letterlijk vanuit een berg steenkool Helsinki komt ingekropen, heeft in Aleppo zowat zijn hele familie verloren. Hij vluchtte met zijn zus naar Europa, maar ergens aan de Servische grens verloor het tweetal elkaar uit het oog.
Terwijl de jongeman netjes de bureaucratische tredmolen van de asielprocedure doorloopt en ondertussen zijn zus opspoort, maken we kennis met vijftigplusser Waldemar Wikström. Wikström laat zijn vrouw en zijn hemdenbusiness prompt voor wat ze zijn en koopt met zijn pokerwinst een restaurant: ‘De Gouden Pint’. Veel goud valt er met deze pint, die draait op gehakt- en visballen en meer stofdraden dan klanten telt, overigens niet te rapen. Ondanks zijn zuinige omgangsstijl is Waldemar een deugdzaam mens, die het armetierige personeel aanhoudt én betaalt, en en passant ook de vreemdeling die naast zijn vuilbakken slaapt – Khaled – werk, ‘inwoon’ en redelijk betamelijke papieren verschaft.
Aki Kaurismäki blijft het voor mekaar krijgen om in een bijna gechargeerd minimalistische en statische stijl verhalen te vertellen die niet alleen meeslepen maar ook stiekem je hart verwarmen. De Fin weigert halsstarrig om de weinig benijdenswaardige positie van zijn personages in een mistroostige toonaard te zetten: zijn deur staat altijd open voor lijzige, kurkdroge humor, voor een smartlap of twee of een streep luchtige blues, én voor goeie zielen die hun lelijke medemens – neonazi’s en ander fraai volk – een stapje voor zijn. Of alleszins geregeld opdraven als ze van pas komen.
Kaurismäki blikt met milde nuchterheid naar de wereld van vandaag en relativeert zonder in gratuit absurdisme te vervallen of zijn focus kwijt te spelen. Daarom is zijn empathisch portret van een asielzoeker in het Europa van 2017 niet alleen half somber en half geestig, maar bovenal heel relevant en heel precies.
‘The Other Side of Hope’ draait sinds 22 maart in de Belgische cinema’s.
Auteur: Karin Seberechts